Adela en Balderik

Historische personen

Adela en haar tweede echtgenoot Balderik zijn voor het rivierengebied in Nederland vroege historische personen. Ze zijn vooral bekend in negatieve zin door de levensbeschrijving van de abt Konrad von Abdinghoff (1142-1173), die het leven beschreef van Bisschop Meinwerk van Paderborn. Bisschop Meinwerk leefde van omstreeks 975 tot 1036.

Adela

Adela, gravin van Hamaland, leefde van omstreeks 952 tot na 1021. Ze was de dochter van de graaf van Hamaland, Wichman II, en Liutgard, een dochter van de graaf van Vlaanderen. Wichman regeerde over Hamaland van 952 tot 973. Dit gebied bestreek de landstreek van Emmerik tot Deventer ten oosten van de IJssel, de huidige Liemers en een groot deel van de Achterhoek. Adela had nog een zuster Liutgard.

Motte Mergelp

Wichman werd na zijn dood waarschijnlijk opgevolgd door Immed, de eerste man van zijn dochter Adela, althans over het gebied rond Elten. Behalve in Hamaland had Wichman ook in andere delen van ons land vele bezittingen, zoals in Overijssel en Drenthe. Waarschijnlijk was Wichman de stichter van de Duno, een vroege burcht bij Oosterbeek, en van de dubbele motte Mergelp, op de Duivelsberg ten oosten van Nijmegen.

Immed

Adela trouwde met Immed, een neef van de toenmalige bisschop van Utrecht. Immed was vermoedelijk graaf van de Betuwe en van de Duffel, een gebied ten oosten van Nijmegen aan de Rijn gelegen. Het echtpaar kreeg vier kinderen, twee zonen en twee dochters. De oudste zoon heette Diederik en volgde later zijn vader Immed op, de andere zoon was Meinwerk, die ten slotte bisschop van Paderborn werd. De ene dochter trouwde met iemand uit Beieren. De andere dochter werd kanonikes in Elten.

Klooster op de Elterberg

Nog tijdens zijn leven stichtte de vader van Adela een klooster op de Elterberg, waaraan hij een groot deel van zijn vermogen besteedde. Zijn dochter Liutgard werd de abdis van dit jufferensticht. Ook bij zijn dood vermaakte Wichman veel van zijn goederen aan dit klooster. Het stift stond onder de directe bescherming van de Duitse keizer.

Macht

Het is niet onbegrijpelijk dat Adela in woede ontstak, omdat zij meende ver achtergesteld te worden in de verdeling van de nalatenschap van haar vader. Wel namen Adela en haar man Immed de touwtjes in handen van de macht die haar vader in het rivierengebied van Elten tot Wageningen uitoefende. Er ontstond een strijd om de macht. Adela en Immed, die destijds op de burcht op Montferland verbleven kregen het zwaar te verduren. Twee vazallen van Liutgard, Balderik en Godizo zagen kans de burcht van Montferland in de as te leggen.

Adela en Balderik

Het is niet precies bekend wanneer de man van Adela, Immed overleed, maar dat zal omstreeks 995 het geval zijn geweest. Ook de zuster van Adela, Liutgard, overleed in deze tijd. Waarschijnlijk om haar strijd om de nalatenschap te intensiveren trouwde Adela met Balderik, de vroegere vazal van Liutgard. Waarschijnlijk heeft Balderik pas na zijn huwelijk de titel van graaf verkregen. Balderik veroverde de Elterberg met het klooster, maar keizer Otto III kwam tussenbeide en het kwam tot een boedelscheiding tussen de aandelen van de zusters in de nalatenschap van hun vader.

Alpertus van Metz

Maar de machtsstrijd in Hamaland was nog niet tot een einde gekomen. Wichman van Vreden, die de feitelijke macht in Hamaland had overgenomen, werd vermoord. In de kroniek van Alpertus van Metz wordt de schuld van deze moord in de schoenen geschoven van Adela. De bondgenoten van Wichman van Vreden leverden strijd met Adela en Balderik en bedreigden de burcht Opladen, die nu wordt vereenzelvigd met Montferland. Balderik was al gevlucht en liet de hopeloze verdediging van Montferland over aan zijn vrouw, die er in slaagde met have en goed aftocht te verkrijgen.

Biografie

Waarschijnlijk kozen Adela en Balderik hun woonstee vanaf dit moment op de Duno in Oosterbeek.
In zijn biografie over de bisschop van Paderborn, Meinwerk, die een zoon was van Adela uit haar eerste huwelijk, schreef de biograaf, dat Adela ook haar zoon Diederik vermoord zou hebben, omdat deze haar plannen om - ver beneden haar stand - met Balderik in het huwelijk te treden, zou willen verijdelen.
Vooral dank zij de moorden, die Adela in de schoenen werden geschoven, zijn Balderik en Adela een berucht echtpaar in de vroege geschiedenis van Nederland geworden.
Balderik overleed vermoedelijk omstreeks 1021; Adela enkele jaren later.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij veel aandacht aan geschiedenis en kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer geschiedenis

Hoofdpagina Geschiedenis

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.