Mergelp bij de Duivelsberg in Ubbergen

Prachtig heuvelgebied bij Nijmegen

De Duivelsberg is een prachtig heuvelgebied in de gemeente Ubbergen tussen Beek/Berg en Dal en de Duitse grens. Tot 1949 behoorde de Duivelsberg tot Duitsland. In dit jaar werden verscheidene gebieden in Nederland ten koste van Nederland geannexeerd, zoals bij voorbeeld een deel van het gebied de Selfkant ten noorden van Brunssum, dat onder de naam Drostambt Tudderen tot 1963 deel uitmaakte van Nederland.

Marinus van der Goes van Naters

De Duivelsberg was het enige voormalige Duitse gebied, dat, dankzij de inspanningen van de politicus Marinus van der Goes van Naters in 1963 niet aan Duitsland werd teruggegeven. Een van de redenen was dat in het gebied slechts enkele mensen woonden en deze waren allen Nederlandstalig.

Markante heuvels

In het gebied van de Duivelsberg liggen enkele markante heuvels. De hoogste is tachtig meter hoog boven NAP. Dit is de motte Mergelp. De hoge heuvel is verbonden met een lagere heuvel ten noordoosten van de grote motte gelegen, een unicum in Nederland. Aanvankelijk werd gedacht dat de kleinere en lager gelegen motte moest worden beschouwd als de voorburcht van de grote motte. Dit blijkt echter, gelet op de ligging en de omgevende wallen, niet het geval. De kleine motte dient beschouwd te worden als een vooruitgeschoven uitkijkpost. Vanaf deze motte heeft men een schitterend uitzicht op de Duffel, de oostelijke voortzetting op Duits gebied van de 'De Ooij' ten oosten van Nijmegen.

Motte

De voorburcht van de grote motte bevindt zich juist ten noorden daarvan. Aan de noord en oostzijde van deze wal zijn de contouren van een droge gracht nog te onderscheiden.
Het archeologisch onderzoek dat in 1975 werd uitgevoerd heeft duidelijk gemaakt dat de grote motte met wallen en grachten inderdaad ten dele een kunstmatige oorsprong heeft. Tijdens het onderzoek kon geen bebouwing van de motte worden aangetoond. Waarschijnlijk is het complex nooit afgebouwd.

Recent onderzoek Mergelp

Uit recent onderzoek is gebleken dat Mergelp gezien moet worden als één van de sterkten, die gebruikt zijn door het echtpaar Adela en Balderik, die rond het jaar 1000 luidruchtig van zich hebben laten horen in de strijd om de macht in het rivierengebied. Zij hadden zich ook gevestigd op de Duno bij Heveadorp in de gemeente Renkum en op de grote motte Opladen of Uplade, die tegenwoordig vereenzelvigd wordt met de motte Montferland bij 's-Heerenberg.
Nog in de twaalfde eeuw behoorde de Duivelsberg onder de bezittingen van het klooster te Zyfflich, waar de stichter, Balderik, de echtgenoot van Adela na zijn dood in 1021 werd begraven. Het is dus zeker niet onmogelijk dat Balderik inderdaad de bouwer van Mergelp is geweest.

Locatie Mergelp

De dubbelmotte Mergelp ligt enkele tientallen meters ten noorden van het pannenkoekenrestaurant De Duivelsberg in Berg en Dal ten oosten van Nijmegen. De eeuwenoude weg, de Holdeurn, loopt van het centrum van Berg en Dal naar de grensovergang bij Kranenburg. Na ongeveer één kilometer kan via een smalle bosweg naar links, de parkeerplaats bij het restaurant worden bereikt.

Mergelp in 1904

Aan de voet van de oude motte Mergelp op de Duivelsberg bij Berg en Dal staat een pannenkoekenrestaurant. Een van de muren in het restaurant is bedekt met reproducties van oude ansichtkaarten. Eén van die oude kaarten is de hierbij afgebeelde ansicht van Mergelp.
Mergelp in 1904

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Mergelp bij de Duivelsberg in Ubbergen is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen in Nederland 4

Dit vierde deeltje in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks bevat een aantal interessante kasteelbeschrijvingen. In dit deel staan een groot aantal kastelen uit Limburg, zoals Amstenrade, Borgharen, Eijsden, Neercanne en Valkenburg en andere pareltjes uit andere delen van het land, zoals Gelderland, Noord-Holland en Groningen.
In Kastelen in Nederland 4 van Ben Hendriks staan dertig interessante kastelen.
Kastelen in Nederland 4

Literatuur

Eliëns, F.M., en J. Harenberg, Middeleeuwse kastelen van Gelderland, Rijswijk, 1984.

Aarts, Bas, De vroege burchten bij Alpertus van Metz in relatie tot het Kasteel van Boxmeer, in: Het Brabants Kasteel, december 2007.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland
Mergelp Dossier

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.