Congres van Wenen

Na de val van Napoleon Bonaparte in 1814 organiseerden de overwinnaars in Wenen een congres voor de herordening van Europa. Het doel van het Congres van Wenen was de staatkundige herordening en de institutionele reconstructie van Europa. Tijdens het Congres van Wenen kreeg Nederland de huidige landen België en Luxemburg toegewezen.
Op de prent van Jean Baptiste Isabey zien we de minister van Oostenrijk in een dominerende rol. Klemens von Metternich wijst naar de papieren die de Portugese gedelegeerde in handen houdt. Von Metternich had een grote invloed op het verloop van de besprekingen die in het najaar van 1814 na de val van Napoleon was begonnen. Het Congres van Wenen eindigde op 9 juni 1815 met het voorlezen van de besluiten.

Congres in Wenen

De onderhandelingen duurden lang. Dat kwam door tegengestelde belangen en een steeds veranderende militaire situatie. Er was wederzijds wantrouwen tussen Engeland en Rusland. De onderhandelaars merkten bovendien dat er grote rivaliteit bestond tussen Pruisen en Oostenrijk.
Volgens enkele deelnemers werden de besluiten na verloop van tijd steeds willekeuriger. "Wij ronden nu de treurige zaken af," schreef Emmerich Joseph von Dalberg, een Duitse diplomaat in Franse dienst. "Het resultaat van dit alles kon niet kleingeestiger zijn." Napoleon ontsnapte tien maanden na zijn verbanning naar Elba, een eilandje bij Italië. De onderhandelaars kregen nu haast. Congressecretaris Friedrich von Gentz moest snel een verslag van het congres opstellen. Hij schreef een slotakte met 121 artikelen, dat alle besluiten en overeenkomsten vanaf het begin van het congres tot juni 1815 noemde. Deze akte werd op 9 juni in de ontvangstzaal van de Hofburg in Wenen voorgelezen. De ondertekening vond plaats op 26 juni.

Slag bij Waterloo

Na zijn ontsnapping van Elba kreeg Napoleon in korte tijd weer veel volgers. Zijn mars van honderd dagen eindigde op 18 juni 1815 bij Waterloo. In dit Belgische plaatsje werd hij definitief verslagen door het coalitieleger van Britten en Nederlanders onder leiding van de Britse bevelhebber Arthur Wellesley, de hertog van Wellington. Zij werden geholpen door een leger uit Hannover en Pruisen. Deze Duitse soldaten werden aangevoerd door Pruisische generaal Gebhard Leberecht von Blücher. De Nederlandse legereenheid werd bij Quatre Bras, het kruispunt van de wegen Nijvel-Namen en Charleroi-Brussel, geleid door de prins van Oranje, de latere koning Willem II. De Oranjeprins raakte bij Eigenbrakel gewond aan zijn schouder. Zijn vader, koning Willem I, liet enkele jaren later de Leeuw van Waterloo op de plaats waar dit gebeurde oprichten. Het monument toont een reusachtige Nederlandse Leeuw, die op een kunstmatige 45 meter hoge heuvel richting Frankrijk kijkt.
De Slag bij Waterloo maakte definitief een einde aan de rol van Napoleon Bonaparte in Europa. Na de Slag bij Waterloo vroeg Napoleon politiek asiel aan bij de Engelsen. De Engelsen verbanden de Franse krijgsheer naar het verre Sint-Helena, een klein eiland in de Atlantische Oceaan bij Zuid-Afrika, waar hij op 5 mei 1821 overleed.

Monarchie

Het Congres van Wenen was in de eerste plaats een afrekening met Frankrijk. De overwinnaars wilden vooral de verworvenheden van de Franse Revolutie terugdraaien. Zij voelden niet voor volksvertegenwoordigingen. Men koos daarom voor het herstel en de invoering, zoals in Nederland, van de vorstenhuizen. Een van de gevolgen van het Congres van Wenen voor Nederland was de vereniging van de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden. Hierdoor werd de voor Londen concurrerende haven Antwerpen uit Franse handen gehouden en ontstond een kleine bufferstaat ten noorden van Frankrijk. Oostenrijk kreeg als compensatie voor de Zuidelijke Nederlanden gebieden aan de Adriatische Zee toegewezen. Pruisen moest toekomstige aspiraties van Frankrijk beteugelen en kreeg de noordelijke delen van Saksen, Westfalen en bijna de hele linker Rijnoever. Pruisen droeg de voormalige Kleefse enclaves (de Liemers en de Over-Betuwe) over aan Nederland. De resterende Duitse staten werden verenigd in de Duitse Bond met een Bondsdag in Frankfurt am Main. Hierin bleven de Duitse staten vooralsnog vrijwel autonoom bleven.

België en Luxemburg

Op verzoek van koning Willem I werden de belangen van de Nassause erflanden behartigd door Hans Christoph Ernst von Gagern. Hij moest er voor zorgen dat het Koninkrijk der Nederland zo groot zou worden dat de Duitse gebieden van Nassau aansluiting zouden krijgen met het koninkrijk. De voorstellen van Hans Christoph Ernst von Gagern op het Congres van Wenen stuitten op verzet van Pruisen. Er kwam een compromis tot stand, waarbij de Oranjes het groothertogdom Luxemburg kregen in ruil voor de Nassause erflanden. Luxemburg kreeg een aparte status. Het hertogdom werd niet rechtstreeks vanuit het koninkrijk Nederland geregeerd. Koning Willem I werd wel de eerste groothertog van Luxemburg. Op oude kaarten is te zien dat het hertogdom ligt ingeklemd tussen Frankrijk, Duitsland en Nederland. U ziet op deze oude kaarten ook dat de vorm van Luxemburg anders is dan nu het geval is, want de grenzen binnen Europa werden later in de negentiende eeuw nog herhaalde malen aangepast. Koning Willem I raakte al snel uit de gratie in de zuidelijke provincies. Na een revolutie in 1830 werd België een zelfstandige staat met Leopold van Saksen-Coburg als koning. In 1839 werd het westelijke Franstalige deel van Luxemburg aan België toegewezen en na de dood van de Nederlandse koning Willem III koos Luxemburg voor een andere dynastie, want het erkende nog geen vrouwelijke erfopvolgers.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Door de Nederlandse geschiedenis

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland. Deze auteur toont aan dat geschiedenis buitengewoon verfrissend en boeiend kan zijn.
Door de Nederlandse geschiedenis

Lees verder: meer geschiedenis

Hoofdpagina Geschiedenis

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.