Hollandse polders

Geschiedenis van inpoldering

Aan het einde van de middeleeuwen verschoof het economische en politieke zwaartepunt van Holland naar het Noorden. Niet Dordrecht maar Amsterdam was nu de grootste stad. Door deze toename nam ook de behoefte aan landbouwgrond in de omgeving van Amsterdam toe en daardoor kreeg men belangstelling voor landaanwinning, schreef Willem van der Ham.

Molens

Omstreeks 1408 bouwden Floris van Alkemade en Jan Grietenoon bij Alkmaar de eerste windwatermolen van Holland. De nieuwe techniek kreeg wel navolging, maar niet op grote schaal. Willem van der Ham: "Boven het IJ verrees in de vijftiende eeuw slechts hier en daar een molen." Pas een eeuw na de introductie van de windwatermolen kwam een eerste droogmakerij tot stand. De droogmaking van het Achtermeer is het eerste project dat in documenten is terug te vinden, maar het is niet zeker of dit de eerste droogmakerij was.

Eerste droogmakingen

Graaf van Egmond had grote belangstelling voor droogmakerijen. Met Hendrik van Brederode nam hij het initiatief om met windmolens enkele meren op zijn landgoederen in te polderen. Later lukte het hem ook om het Egmonder meer en het Bergermeer droog te maken. "Dit waren ondiepe en mogelijk soms droogvallende meren," schreef Willem van der Ham in zijn studie 'Hollandse Polders'. Noord-Holland was in die tijd meer water dan land. Het IJ stak van de Zuiderzee diep in het land. Het reikte tot de duinen bij Beverwijk. Ten noorden hiervan lagen grote en kleinere meren die in contact stonden met de Zuiderzee. Deze plassen werden het eerst ingepolderd. Uiteraard begon men met de gemakkelijke kleinere meren. In de loop van de zestiende eeuw ging men ook denken aan het Beemstermeer.

Beemster

De droogmaking van het Beemstermeer bleef aanvankelijk een hersenschim, zegt Willem van der Ham. Men twijfelde aan de uitvoerbaarheid van dit project. "Mensen die er wel in geloofden, werden zelfs bespot, schreef de historicus van de Beemster, J. Bouman. Het risico was ook bijzonder groot." Het Beemstermeer was veel dieper dan de meren die men tot op dat moment had drooggelegd. Het water zou naar hoger gelegen kanalen gemalen moeten worden. Dit vergde een groot aantal dure molens. In 1607 vroegen een aantal notabelen het octrooi aan voor de bedijking en de droogmaking van de Beemster. Een jaar later begon men met de aanleg van een dijk, het graven van een ringsloot en de bouw van 21 molens. De onderneming kreeg te maken met grote tegenslag. Een storm vernielde in 1610 de Waterlandse Zeedijk bij Durgerdam. Als gevolg hiervan kreeg het Zuiderzeewater vat op de Beemsterdijk. Deze dijk begaf het al snel en de hele droogmakerij liep onder. De heren van de Beemstercompagnie lieten het er niet bij zitten: in 1612 lag de Beemster droog.

Polders in Holland

De droogmaking van de Beemster is een voorbeeld van de talloze projecten die door Willem van der Ham in zijn studie worden beschreven. Men verkeek zich nogal eens op de kosten. Bij de drooglegging van de Beemster bleken veel meer molens nodig te zijn en moest men dertig jaar later vanwege bodemdaling nog een vierde ring met zes nieuwe molens aanleggen. Willem van der Ham laat zien hoe Nederland in vijf eeuwen steeds weer nieuwe stukjes land op het water veroverde. "Het droogmakerijenlandschap is iets typisch Nederlands," zegt hij. "Elders in de wereld komt dit landschapstype nauwelijks voor."

Hollandse Polders

'Hollandse Polders' van Willem van der Ham bestaat uit drie delen. In het eerste deel vertelt hij het verhaal van de droogmakerijen van de Gouden Eeuw en de voorlopers daarvan. Hierna volgen de inpolderingen van de achttiende en de negentiende eeuw. In het laatste deel beschrijft hij de inpolderingen in het kader van het Zuiderzeeproject. 'Hollandse Polders' verscheen in 2009 bij Boom.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Leven in de delta

'Leven in de delta' is een reis door de tijd en door Nederland. De teksten en de vele foto's verduidelijken veel.
U komt veel te weten door het lezen van 'Leven in de delta'. Ruud van Capelleveen heeft veel geschreven over kastelen, de ontwikkeling van de spoorwegen in Nederland en de Tweede Wereldoorlog. Ook deze onderwerpen zijn goed vertegenwoordigd in 'Leven in de delta'.
Leven in de delta

Lees verder: meer geschiedenis

Hoofdpagina Geschiedenis

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.