Slag bij Ter Heijde of de Slag bij Texel in 1653

Zeeslag in Eerste Engels-Nederlandse Oorlog

In augustus 1653 vond voor de kust van Zuid-Holland een zeeslag plaats tussen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Engelse vloot. Deze zeeslag tijdens de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog, waarbij Maarten Tromp in de borst werd geraakt door een musketkogel van een sluipschutter, kreeg de naam Slag bij Ter Heijde, maar wordt ook wel de Slag bij Scheveningen en de Slag bij Texel genoemd.

Zwaar verlies

Tijdens de zeeslag voor de kust van Scheveningen leed de Nederlandse marine een zware nederlaag. Er gingen twintig schepen verloren. Bovendien overleed admiraal Maarten Tromp, maar dit werd tijdens de zeeslag geheim gehouden: de admiraalsvlag op het vlaggenschip Brederode bleef in top. Het was niet de eerste nederlaag van de Nederlandse vloot tijdens de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog.

Blokkade

Na de nederlagen tijdens de Driedaagse Zeeslag en de Zeeslag bij Nieuwpoort, blokkeerde de Britse vloot in de zomer van 1653 de havens van de republiek. De Britse admiraal George Monck had hiervoor honderdtwintig schepen ter beschikking. Nederland moest wel in actie komen, want deze blokkade belemmerde de economie van de Republiek: geen enkel schip kon een Hollandse haven bereiken en geen vracht kon worden vervoerd naar overzeese afnemers. De handelaren morden en dwongen de bestuurders tot actie.

Afleidingsmanoeuvre

Maarten Tromp kreeg de opdracht om met zeventig schepen de Maas uit te varen. George Monck dirigeerde zijn vloot naar het zuiden en Witte de With kon met zijn eskader bij Texel uitbreken. De vlootdelen van Witte de With en Maarten Tromp slaagden er in om zich te verenigen voor de Nederlandse kust bij Scheveningen. Al snel ontbrandde op 10 augustus 1653 een hevige strijd met de Britse vloot. De Nederlandse eskaders werden zwaar toegetakeld. De zwaardere Britse schepen hadden een grotere vuurkracht. Zij maakten daar goed gebruik van. Al snel probeerden vijfentwintig Nederlandse schepen zich aan het gevecht te onttrekken. Zij lieten zich afdrijven naar het noorden. Deze schepen werden gedekt door Witte de With en zo zeilde ook hij richting Texel.

Verlies en winst

Tijdens de zeeslag bij Ter Heijde verloor de Republiek tien schepen, waaronder de Dolphijn, de Eendragt, de West-Capelle, het Wapen van Zeeland en de Mercurius. Ook aan de Britse vloot werd aanzienlijke schade toegebracht, maar zij verloren slechts één schip. De blokkade moest worden opgeheven en hierdoor kon door de Republiek, ondanks het grote verlies, toch een overwinning worden geclaimd. De Slag bij Ter Heijde was de laatste grote zeeslag in de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog. De kosten waren hoog opgelopen en beide partijen waren oorlogsmoe.

Verdrag van Westminster

Op 15 april 1654 tekenden Engeland en Nederland het Verdrag van Westminster; een vredesverdrag met een geheime clausule. In de Akte van Seclusie moest Nederland beloven nooit meer een nakomeling uit het huis van Stuart als stadhouder te zullen benoemen. Oliver Cromwell wilde hiermee voorkomen dat een nakomeling van Willem II, de latere Willem III, stadhouder van de Repbliek der Zeven Verenigde Nederlanden zou worden.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer geschiedenis

Hoofdpagina Geschiedenis

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.