Kasteel van Baarland

Middeleeuws kasteel

Naast de Nederlands Hervormde Kerk van Baarland staat een ongenaakbaar hek. Het geeft alleen genodigden toegang tot het terrein waarop vroeger het kasteel van Baarland stond. Maar dit middeleeuwse kasteel is al lang verdwenen.

Fundamenten

Bij een restauratie, die in de jaren 1965 tot 1970 werd uitgevoerd, heeft men op de aanwezige fundamenten een nieuwe muur gemetseld met vier torens en een poortdoorgang. Het enige restant van het kasteel dat hier ooit stond is het koetshuis, dat ook een hoogstnoodzakelijke opknapbeurt heeft gekregen. Het is een eenvoudig gebouw, dat gezwenkte topgevels heeft en een dakkapel. Men spreekt wel eens van het gerestaureerde huis, als zou het om het oude kasteel van Baarland gaan, maar dit gerestaureerde huis stond destijds als koetshuis op de voorburcht van Baarland. Toch moet het nu een voorrecht zijn in een dergelijke omgeving te kunnen wonen.

Hellenburg

Het kasteel van Baarland, dat ook wel Slot Baarland wordt genoemd, dat niet ver van de restanten van het kasteel De Hellenburg ligt, werd in vroeger dagen veelal de Hof van Baarland genoemd. Van wanneer het laatste kasteel dateert is niet precies bekend, maar men vermoedt dat het kasteel uit de veertiende eeuw stamt. Wel heeft het een oudere voorganger gehad, die in de Vlaamse oorlogen rond het jaar 1300 verwoest zou zijn.

Heren van Renesse

De oudste heren van het huidige slot waren heren van Renesse, die ook de Hellenburg in eigendom hadden. De twee broers Van Renesse, Hendrik en Costijn hadden in Baarland omstreeks 1300 al enkele ambachten in Baarland verworven. Toen Hendrik van Everinge in 1318 in ongenade viel schiep dat voor hen de mogelijkheid hun bezit in Baarland duchtig uit te breiden. Nadat de laatste broer, Costijn, omstreeks 1335 kinderloos overleed, vervielen de goederen aan de zonen van Hendrik, die al eerder overleden was. Waarschijnlijk heeft zoon Costijn op Baarland gewoond. Hij staat tenminste vermeld als ridder. In 1351 kwam hij om het leven tijdens een slag tussen schepen op de Maas bij Den Briel.

Kasteeleigenaren

In de loop der eeuwen heeft het kasteel van Baarland vele eigenaren gehad, maar het raakte langzaam in de versukkeling. De laatste kasteeleigenaren waren een zekere Cornelis van Bol'es en Jacobus de Backer. Deze heren hebben omstreeks het midden van de negentiende eeuw opdracht gegeven tot de sloop van het kasteel. De inventaris van kasteel Baarland bevatte toen nog een aantal bijzonderheden, waaronder een collectie familieportretten uit de zeventiende eeuw van voormalige bewoners, de familie Van Kerchem. Deze zijn terecht gekomen in het Rijksmuseum in Amsterdam en daardoor behoed voor de ondergang.

Romantische bezoekers

Voor de sloop schijnt het kasteel nog al eens de bestemming te zijn geweest voor een uitje, waarbij romantische bezoekers zich in een omgeving konden vermaken, die toen nog een min of meer middeleeuws karakter uitstraalde. De gebouwen waren toen echter al lang verwaarloosd en vermoedelijk onbewoonbaar.

Groot kasteel

Kasteel Baarland moet in zijn gloriedagen een groot kasteel zijn geweest, afgaande op de prenten, die een groot gebouwencomplex, compleet met grachten, bijgebouwen, tuinen en muren laten zien. In de zeventiende eeuw was nog een aantal ronde torens te zien, maar op latere prenten zien we, behalve een ommuring, alleen een groot vierkant gebouw en het koetshuis, dat er nu, in gemoderniseerde vorm, nog staat.

Koetshuis

Het koetshuis van het voormalige kasteel Baarland wordt particulier bewoond en is daarom niet te bezichtigen. In het voor- en najaar, als de begroeiing wat minder intensief is, is er wel een glimp op te vangen vanaf het grasveld achter de Nederlands Hervormde Kerk, links naast het toegangshek van het kasteel. Bovendien is er iets van het kasteel te zien vanaf een doodlopende weg, die parallel aan de Slotstraat loopt en daar noordelijk van ligt.

Ligging

Baarland, overigens een bijzonder aardig dorpje, ligt in de zak van Zuid-Beveland, dicht bij de Westerschelde. Het dorp is het gemakkelijkst te bereiken vanaf de afslag 's-Gravenpolder in de weg van Bergen op Zoom, naar Vlissingen, de A58. Van 's-Gravenpolder kan men dan via Kwadendamme of via Hoedekenskerke naar Baarland rijden. Het kasteel van Baarland ligt juist ten noorden van de Nederlands Hervormde Kerk, die aan de Slotstraat staat.
De huidige bewoners stellen Baarland van tijd tot tijd open voor bezichtiging.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Kasteel van Baarland komt ook voor in de door Ben Hendriks geschreven uitgave Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen in Nederland

Over elk kasteel in Nederland kan Ben Hendriks een bijzonder verhaal vertellen. De meeste kastelen hebben een bijzondere bouwgeschiedenis of werden bewoond door een markante edelman. Zo beschrijft Ben Hendriks in zijn artikel over het verdwenen kasteel in de gemeente Bronckhorst over de heren van Bronkhorst en worden de graven en hertogen van Gelre genoemd bij de beschrijving van kasteel Rosendael.
Kastelen in Nederland

Literatuur

Kastelen in Nederland, Borgen, havezaten, ridderhofsteden, staten, stinsen enz., uitg. ANWB, 1973, 11e druk.

J.P. van den Broecke, Middeleeuwse kastelen van Zeeland, bijzonderheden over verdwenen burchten en ridderhofsteden, Delft, 1978.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.