Kasteel Blauwe Toren in Gorinchem
Tekst: Ben Hendriks
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Kasteel van Jan van Arckel

Charles Rochussen: Romantische voorstelling van de Blauwe Toren in Gorinchem
In het begin van de vijftiende eeuw werd een begin gemaakt met de bouw van een kasteel, dat de voorganger werd van de Blauwe Toren in Gorinchem. Die voorganger werd door Willem IV van Holland gebouwd nadat hij een langdurige oorlog met Jan van Arckel had gewonnen. Hij kwam toen in het bezit van het kasteel van Jan van Arckel, dat aan de oostzijde van Gorinchem lag, maar kennelijk vond hij deze locatie minder geschikt. Daarom bouwde hij het nieuwe kasteel aan de monding van de Linge aan de zuidwestzijde van Gorinchem.Karel de Stoute
Een halve eeuw later begon de Bourgondische graaf van Charolais, de latere Karel de Stoute, een grote verbouwing van dit kasteel. Het kasteel kreeg later de naam de Blauwe Toren. Het kasteel had een driehoekige vorm moeten krijgen, met drie torens, maar het werden er ten slotte maar twee, waarvan de grootste toren verhoogd werd. Dat werd dan ook de eigenlijke Blauwe Toren. De naam werd ontleend aan de onderbouw, die was opgetrokken uit een blauwachtige natuursteen. Het werd een van de laatste ronde kastelen, die in Nederland werden gebouwd.Residentie
De Blauwe toren had, behalve een militaire functie, vooral een residentiële functie. Karel van Charolais heeft de toren kennelijk vooral laten bouwen als voorbereiding op zijn latere functie van hertog. Het zal zijn prestigeobject zijn geweest. Maar lang heeft hij er niet van kunnen genieten, want hij sneuvelde in 1477 en werd opgevolgd door zijn dochter.Margaretha van Oostenrijk
In de jaren na 1520 werd in opdracht van de landvoogdes Margaretha van Oostenrijk een grootscheepse verbouwing van de Blauwe Toren ondernomen. Naar ontwerp van de architect Rombout Keldermans werden op het 'blauwe' onderdeel van de toren de woonruimten aangebracht, die we ook goed kunnen onderscheiden op de prent van Rochussen.Prent

Sloop
Het kasteel De Blauwe toren heeft niet lang bestaan, want het stond in de weg voor de vernieuwing van de vestingwerken van Gorinchem. Die waren volmaakt onvoldoende geworden voor een goede verdediging van de stad en moesten worden vernieuwd. Door de aanleg van deze uitgebreide vestingwerken rond de stad verloor de Blauwe Toren uiteindelijk zijn functie. In 1591 werd het kasteel ten slotte tot op de fundering gesloopt.Ringvormig kasteel
De Blauwe Toren was een ringvormig kasteel met een vierkante binnenplaats. In deze benedenverdieping, waaronder overwelfde kelders waren gebouwd met daarin gevangeniscellen, was onder meer een ridderzaal aanwezig. Bovenop deze ronde onderbouw waren een aantal woonhuizen gebouwd, die voorzien waren van trapgevels. Daarbovenop stond de donjon, een ronde toren met een spits, waaromheen een gekanteelde omloop was geconstrueerd. Enkele arkeltorentjes verfraaiden de grote toren. Door deze combinatie van gebouwen werd het kasteel de Blauwe Toren een zeer bijzonder geheel. Het kasteel stond met de voorburcht op een eiland ten zuidenwesten van de stadsmuur van Gorinchem.Reconstructie
Mede dank zij de opgravingen in Gorinchem in november 2016 konden er reconstructies worden gemaakt, die wat meer licht werpen op de indeling en de bouw van de Blauwe Toren. Op de benedenverdieping waren er rond een vierkante binnenplaats verschillende vertrekken aanwezig. Zo waren er een zaal, een aantal kamers, een kamer voor de heer en voor de vrouwe en keukenvertrekken. Op de verdieping daarboven kwamen waarschijnlijk slechts vier gebouwen te staan, die er uitzagen als 'huisjes'. Daarboven torende de donjon.Fundamenten
De fundamenten van de Blauwe Toren gingen bij de uitbreiding van de vestingwerken rond Gorinchem daarvan deel uitmaken. Op deze plaats werd een groot bastion aangelegd, waarop kanonnen een plaats konden krijgen. Daarmee was de rol van het niet zo lang bestaan hebbende kasteel de Blauwe Toren geheel uitgespeeld.PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Literatuur
Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie
Kastelen NederlandLeestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Kasteelgeschiedenis

Kastelen: Van motte tot buitenplaats
Nederlandse Kastelen

Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.