Kasteel De Boetzelaersborg te 's-Heerenberg

Havezate drost van Bergh

De naam Boetzelaersborg doet denken aan een groot en belangrijk kasteel. In dit geval is de naam dan dubbel misleidend, want de Boetzelaersborg is noch een belangrijk huis, noch een groot kasteel. En dat is het ook nooit geweest. Wel was het ooit een havezate, waar de drosten van Bergh woonden.

Bastaardkinderen

Het huis staat dicht bij het grote, en echte, kasteel Bergh, dat aan de westkant van het stadje 's-Heerenberg staat. Dat heeft een goede reden. In vroeger tijden was het vrij normaal dat de hogere heren niet alleen wettige kinderen, maar ook bastaardkinderen hadden. Daar werd niet geheimzinnig over gedaan. Die kinderen hadden de volledige steun van hun vader en werden als ze volwassen waren goed door hem gesteund. Bij voorbeeld door hen aan te stellen in goede en vaak lucratieve ambten. Zo ging het met de bastaardkinderen van de Oranjes enige eeuwen geleden. Zo ging het ook met enkele kinderen van hun bijna tijdgenoot Willem van Den Bergh.

Lyse Poir uit 's Heerenberg

Deze Willem van den Bergh, die dus op Huis Bergh resideerde, was de derde van die naam. Bij de herbergierster Lyse Poir uit 's Heerenberg had Willem III van den Bergh enkele kinderen verwekt, die beide door hun vader rond 1520 werden gewettigd. Dat waren Adam, of Daem, en Hector. Toen zij volwassen waren en trouwden, moesten ze onderdak worden gebracht. Voor hen werd het latere huis De Boetzelaersborg gebouwd, maar Hector overleed al in 1550. Na het gereedkomen van het huis werd het genoemd naar de nog levende zoon Adam en ging het huis het Drost Daemenhuis heten.

Landdrost Hendrik van Zuylen

Maar ook Adam heeft weinig plezier aan het toenmalige huis mogen beleven. Hij overleed slechts enkele jaren na zijn broer in 1555. Adam was omstreeks 1550 getrouwd met een dochter, die waarschijnlijk afkomstig was uit het geslacht van de Cortenbachs, de heren van Helmond in die tijd, maar het paar had geen kinderen gekregen. Het huis viel daarom terug in de andere bezittingen van het Huis Bergh. Graaf Herman van den Bergh schonk het Drost Daemenhuis kort na 1600 aan de latere landdrost Hendrik van Zuylen, maar deze overleed in 1617. Hendrik werd in zijn functie van landdrost opgevolgd door Willem Jacob van Boetzelaer, die uit de kop van Overijssel afkomstig was. Hij kocht het Drost Daemenhuis, dat prompt werd herdoopt tot Boetzelaersborg. In 1632 kreeg het huis van graaf Albert van den Berg het recht van havezathe.

Bewoners

Daarna ging het huis veelvuldig over in andere handen. In 1801 werd het huis eigendom van de familie van de ridder De Stuers, waarin het enkele geslachten zou verblijven. De in monumentenkringen zeer bekende jonkheer Victor De Stuers, heeft hier nog enkele van zijn jeugdjaren doorgebracht; wellicht heeft hij hier in 's-Heerenberg zijn liefde voor monumenten, waarvoor hij zich zijn hele verdere leven heeft ingezet, gekregen. Een nazaat van de familie droeg het huis in 1927 over aan de naamloze vennootschap Huis Bergh. Sindsdien behoort het huis weer bij de eigendommen van Bergh, die zijn ondergebracht in de 'Stichting tot instandhouding van de goederen en rechten van het Huis Berg'.

Boetzelaersborg

Kantoren

De Boetzelaersborg is verhuurd en biedt nu onderdak aan de kantoren van verschillende bedrijven. De kern van het huidige huis is ontstaan in de zestiende eeuw toen de oostelijke vleugel en het traptorentje werden gebouwd. Het fraaie, rechthoekige huis, dat daarvoor gebouwd is, stamt uit de achttiende eeuw. Het is een patriciërswoning met een breedte van vijf geveldelen; in het midden bevindt zich de toegangsdeur, die via een klein trapje toegankelijk is. Aan de rechterzijde daarvan verheft zich de fraaie traptoren, die getooid is met een helmdak. In deze toren is een gedenksteen ingemetseld, die bijzonderheden geeft over de stichting van het huis. Het huis, dat in haar beginjaren vermoedelijk omgracht is geweest, werd in de loop van haar bestaan veelvuldig verbouwd, waardoor het haar zestiende-eeuwse karakter verloren heeft. In de Tweede Wereldoorlog heef het huis ook nog al wat schade opgelopen.

Ligging

Het huis is gemakkelijk te vinden. Het ligt aan de zuidkant van het stadje 's-Heerenberg. Bij een wandeling over de wallen rond het kasteel Huis Bergh en door het stadje 's-Heerenbergh, is het huis goed te zien, maar het is niet toegankelijk.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. De Boetzelaersborg is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Kastelen in Nederland, borgen, havezathen, ridderhofsteden, staten, stinsen enz., uitgave ANWB, 1973, 11e druk.

Jan Harenberg, Eens bolwerk van de adel, kastelen en landhuizen in de Achterhoek en de Liemers, Alphen aan den Rijn, 1999.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.