Borg Farmsum

Borg in Groningen

De borg in het Groningse dorp Farmsum is al lang geleden verdwenen. Het was een borg die gezien mocht worden. Op de tekening van Cornelis Pronk ziet het er nog indrukwekkend uit: Farmsum staat in het water van de slotgracht, waardoor hij omsloten wordt. Met een lange brug, waarin een ophaalbrug, kan men de voorburcht bereiken, waar enkele gebouwen deel van uitmaken, die een soort poortgebouw vormen. Op de tekening van Beckering zien we de borg van een andere zijde. De belangrijkste gevels van de borg zijn voorzien van trapgevels.

Middeleeuwen

In een kroniek uit de dertiende eeuw wordt melding gemaakt van een steenhuis, dat vermoedelijk het woonhuis is van de familie Ripperda. Deze familie blijft de borg Farmsum lange tijd bewonen. De naam van de familie Ripperda komt voor in verschillende vormen. Zo treffen we een Aylwart Rippertha, een Thiacko Ryperta en een Uneco Riperta, een persoon die wellicht identiek is met Umke Ripperdes. Leden van deze familie waren hoofdeling en proost van Farmsum. Nog steeds is men het niet geheel eens over het ontstaan van de functie van hoofdeling, maar het is wel zeker dat zij altijd op steenhuizen hebben gewoond. Een van de theorieën is dat een hoofdeling iemand was, die in staat was er een legertje op na te houden. Je zou zo iemand dus kunnen vergelijken met een heer van een kleine heerlijkheid, alhoewel deze termen in het Groningse niet voorkwamen.

Schieringers en Vetkopers

In de veertiende en vijftiende eeuw lagen twee groepen Groningers met elkaar overhoop. Dit waren de Schieringers en Vetkopers. Een precieze afbakening tussen deze groepen is moeilijk te geven, maar de namen kunnen zijn ontstaan naar aanleiding van een strijd tussen kloosterlingen, die later oversloeg naar andere belanghebbenden, die zich bij een van beide partijen aansloten. De Schieringers zouden vernoemd zijn naar grijze pijen van de cisterciënzers. De andere naam duidt op de norbertijnen; zij waren, vetweiders, die slachtvee fokten. Wat het nog moeilijker maakt de belangenstrijd tussen deze groepen te analyseren, is dat ook de doelen, die de verschillende partijen voor ogen hadden, in de loop der tijd nog wel eens wijzigden. Dit was overigens ook het geval met soortgelijke groepen in andere delen van ons land, zoals de Hekerens en de Bronkhorsten en de Hoeken en Kabeljouwen.

Aanval

In het jaar 1400 dreigde ook de borg Farmsum problemen te krijgen in de strijd tussen de Schieringers en Vetkopers, toen de eerstgenoemde groep voor het huis verscheen, maar een uitval van de bewoners sloeg de eerste aanval af. Ze kwamen echter terug en wisten met scheepjes in de slotgracht het huis toch te overmeesteren. Of de borg bij die gelegenheid verwoest werd, is niet bekend. De Ripperda's bezaten ook in omliggende streken veel rechten, wat hen tot een machtige familie in de streek maakte. Omstreeks 1500 ontstond er een strijd tussen de landsheer Albrecht van Saksen en de Groningers. In deze tijd had de stad op grond van een verdrag een bezetting op het huis gelegerd, die teruggetrokken zou worden als de stad het huis niet meer nodig had, maar kort daarna werd het huis door de Groningers vernield. Kort daarna moet de borg toch weer opgebouwd zijn, want in 1514 wordt verteld dat de Saksers het huis hadden ingenomen.

Rengers

Tegen het eind van de zeventiende eeuw moest de borg worden verkocht. Uit de omschrijving blijkt dat het dan een groot huis betreft. Farmsum komt kort na de veiling in handen van de familie Rengers, die circa een eeuw het huis blijft bewonen. In 1811 wordt de borg ten slotte voor afbraak verkocht. Het borgterrein wordt daarna afgegraven en in percelen verkocht. In kerken in de omgeving zijn echter nu nog veel herinneringen aan de bewoners van de borg aanwezig.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.