Borg Ekenstein in Appingedam

Borg in Groningen

Een van de mooiere borgen in het Groningse land is de borg Ekenstein in Appingedam. In 1648, het jaar waarin de Tachtigjarige Oorlog tot een einde was gekomen, kwam Johan van Eeck in het bezit van een stuk grond met een huis aan het Damsterdiep, dicht bij Appingedam. Johan van Eeck, was burgemeester geweest van de stad Groningen. Hij stichtte op zijn nieuw verworven bezit een buitenverblijf. Het bestaande huis liet hij als borg inrichten. Later zou dit huis, naar de familienaam van de latere eigenaren, Ekenstein worden genoemd.

Eigenaren

In 1723 werd het huis tijdens een openbare verkoping verkocht aan Luijrt en Jan Dorenbosch, die het echter al weer gauw verkochten. In 1754 kwam het landgoed met het huis in handen van Onno Joost Alberda van Nijenstein. Onno Joost was een lid van een oude adellijke Groningse familie. Zijn familiehuis stond toen in Zandeweer in Noord-Groningen. Hij liet zich na deze aankoop in het vervolg Alberda van Ekenstein noemen. Zijn nieuwe landgoed bestond uit circa twintig hectare grond met grachten, singels en vruchtbomen. Tot 1946 bleef het landgoed in het bezit van deze familie Alberda van Ekenstein. Verschillende leden van deze familie lieten, zowel tegen het einde van de achttiende, als tegen het einde van de negentiende eeuw, het huis vergroten.

Neogotisch kasteel

Het huis heeft bij een van de verbouwingen een ridderzaal gekregen, hoewel er in het noorden nooit borgen zijn geweest, die konden beschikken over een ridderzaal, maar de romantiek zal hier wel een grote rol hebben gespeeld. De ridderzaal, thans Regentenzaal genoemd, is overigens nog in de oude staat; de wandschilderingen kunnen door de hotelgasten nog steeds worden bewonderd. Ten slotte kreeg de borg het uiterlijk van een neogotisch kasteel. Ook werd er een tuin omheen aangelegd in Engelse landschapsstijl.

Verwaarlozing en renovatie

Sinds 1930 begonnen huis en park door verwaarlozing te vervallen. In 1940 vond een openbare veiling plaats, maar er bleef nog jarenlang onzekerheid ontstaan over het voortbestaan van het landgoed. Ten slotte ontfermde in 1946 de gemeente Appingedam zich over het geheel en kwam het gehele landgoed in handen van de gemeente. De gemeente zou een deel van landgoed voor recreatieve doeleinden willen gaan gebruiken. Van 1946 tot 1979 werd het goed geëxploiteerd als een hotel, maar daarna stond Ekenstein een aantal jaren leeg. Omstreeks 1980 werd het huis geheel gerenoveerd. Het park werd geheel opgeknapt en er werd een nieuwe vleugel aan de bestaande borg gebouwd. In 1982 werd de borg Ekenstein weer geopend als hotel-restaurant. De hotelgast kan hier werkelijk tot rust komen.

Schathoes

In het Schathoes, dat naast het oorspronkelijke huis Ekenstein staat, kunnen vergaderingen en conferenties worden gehouden of het gebouw kan worden gebruikt voor de viering van een heugelijke gebeurtenis, waar veel gasten kunnen worden ontvangen.
In 1981 verkocht de gemeente het Huis en het Schathoes aan het ABP, die het later weer doorverkocht. Het park, dat ook een sterrenbos bevat, bleef in handen van de gemeente.

Bezoek

Toen wij in 2008 in de borg verbleven, konden we er een bijzondere collectie aardewerk bewonderen. Een van de medewerksters had in haar stageperiode alle toenmalige gemeenten in Nederland aangeschreven met het verzoek haar een kop en schotel van de in hun gemeente in gebruik zijnd aardewerk op te sturen. Vele gemeenten voldeden aan dit verzoek. Al deze kop en schotels - vrijwel alle voorzien van de naam van de gemeente en het gemeentewapen - staan nu te pronk in een serie vitrines, die in de doorgang van de oude borg naar de nieuwe aanbouw zijn aangebracht. Een bijzondere collectie, die alleen maar in waarde kan winnen, omdat het aantal zelfstandige gemeenten, door de fusiekoorts in snel tempo afneemt.

Ligging Ekenstein

De borg Ekenstein ligt aan de Noordzijde van het Damsterdiep, een kanaal van Groningen naar Delfzijl, enkele kilometers ten zuidwesten van Appingedam. Dit kanaal dateert al van voor 1600. Sinds de aanleg van het Eemskanaal, dat omstreeks 1870 werd gegraven en enkele kilometers zuidelijker ligt, wordt het Damsterdiep eigenlijk alleen nog maar voor wat pleziervaart gebruikt.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Borg Ekenstein is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen in Nederland 4

Dit vierde deeltje in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks bevat een aantal interessante kasteelbeschrijvingen. In dit deel staan een groot aantal kastelen uit Limburg, zoals Amstenrade, Borgharen, Eijsden, Neercanne en Valkenburg en andere pareltjes uit andere delen van het land, zoals Gelderland, Noord-Holland en Groningen.
In Kastelen in Nederland 4 van Ben Hendriks staan dertig interessante kastelen.
Kastelen in Nederland 4

Enige literatuur

Feith, Jhr. Mr. J.A. , De Ommelander Borgen en haar bewoners, Groningen, 1906 (herdrukt in 1979.

Kamphuis, Herma ,Groninger borgen en Drentse havezaten, Zutphen, 1995.

Tromp, Drs. H.M.J., Ekenstein bij Appingedam, bijdragen tot het bronnenonderzoek naar de ontwikkeling van Nederlandse historische tuinen, parken en buitenplaatsen, nr. 8, Zeist, 1982.

Nederlandse Adelsboek jaargang 79 (1988) en 80 (1989), resp. pag. 51 en pag. 649.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.