Gebroken Slot of Kasteel Grubbenvorst

Burchtheuvel aan de Maas

Kasteel Grubbenvorst is tot driemaal toe verwoest. Het wordt al eeuwen Het Gebroken Slot genoemd. En dat is zeer begrijpelijk als je de resten ziet, want veel is er niet meer van over. Er staan nog enkele brokstukken op de burchtheuvel, dicht langs de Maas.

Geschiedenis

Die burchtheuvel is een zogenaamde motte. Een motte is een opgeworpen hoogte, waarop een eenvoudige versterking werd aangelegd. Bij het ontwerpen van die hoogte ontstond meestal een ringvormige gracht. Met de grond uit die gracht werd de heuvel dan opgehoogd. In het geval van Grubbenvorst, dat immers in een heuvelachtige strook langs de Maas ligt, heeft men kennelijk deels gebruik gemaakt van een bestaande heuvel. Daarop werd de eerste versterking gebouwd, die in de loop der tijd uitgroeide tot een kasteel. Die eerste aanleg dateert waarschijnlijk uit de dertiende eeuw. Toen werd het kasteeltje op de heuvel Vorst genoemd. Het kasteel zal gesticht zijn door de heren van Grebbe. Daarmee is de naam Grubbenvorst eigenlijk wel verklaard, hoewel het ook zo kan zijn dat de heren van Grubbe hun naam juist danken aan de aanleg van hun burcht, want grebbe, kan betekenen holle weg, gracht of sloot en vorst is de naam van een domeinbos.

Hendrik van Milne

Rond 1310 blijkt de kasteelheer Hendrik van Milne te zijn, die toen zijn kasteel als open huis aan de graaf van Gelre opdroeg. Dat betekende dat hij in moeilijke tijden de bescherming zou krijgen van deze machtige graaf. Als tegenprestatie zou hij dan voor de graaf van Gelre herendiensten moeten verrichten en de graaf zou altijd het recht hebben om zijn huis te betreden, vandaar de uitdrukking open huis.
In de volgende eeuwen wordt Vorst verder tot een groter kasteel uitgebouwd. Het kasteel werd later Grubbenvorst, Gribbe of Grebbe genoemd.

Verwoesting Grubbenvorst

Tot drie keer toe werd Grubbenvorst verwoest. De eerste keer was dat in 1511 toen Schotse troepen in dienst van Maximiliaan van Oostenrijk het slot verwoestten. Het werd weer opgebouwd, maar in 1586 brachten de troepen van Parma het slot een laatste klap toe, die tot zijn definitieve ondergang leidde. Er zijn nog wel plannen geweest om het kasteel te herbouwen, maar daar is niets van terechtgekomen. In de zeventiende eeuw werd in de directe nabijheid een nieuw huis gebouwd door de toenmalige eigenaren; dat huis is intussen een boerderij geworden.
Sinds die tweede verwoesting werd Grubbenvorst ook Het Gebroken Slot genoemd, een naam die na de Tweede Wereldoorlog een nog grotere werkelijkheid werd. De Duitsers hadden in de burchtheuvel, waarop de ruïne Het Gebroken Slot staat, bijzondere stellingen gemaakt. Toen ze deze stellingen in 1944 moesten verlaten, hebben ze die stellingen opgeblazen, waarmee belangrijke restanten van de ruïne voor goed verdwenen. Dat was dus de derde verwoesting die het slot trof.

Burchtheuvel

Het is lange tijd onduidelijk gebleven hoe het slot Grubbenvorst er precies heeft uitgezien. In de jaren 1971 tot en met 1973 vonden, met medewerking van de Jeugdbond ter Bestudering van de Geschiedenis, uitgebreide opgravingen in de burchtheuvel plaats. Bovendien bleek er een plattegrond van het kasteel te zijn, die in 1623 werd vervaardigd voor een herbouw, die nooit plaatsvond. Maar uit een combinatie van de opgravingsresultaten en de plattegrond konden toch wel een aantal conclusies worden getrokken.
Ook Grubbenvorst zal, door de bouw op de heuvel, begonnen zijn als een ronde burcht. In de loop der tijd werd deze eenvoudige burcht uitgebreid en op den duur ontstond een min of meer vierkante burcht. Tegen de heuvelflanken werden stenen omringingsmuren gebouwd. Vrijwel aan de voet van de heuvel werd een torenachtige ingangspartij gemaakt, die in het water van de gracht stond. Deze gracht werd ongetwijfeld gevoed door het water van de Maas. Vanuit het poortgebouw werden trappartijen aangelegd, die naar het kasteel voerden, dat op de top van de heuvel lag. De hele aanleg doet enigermate denken aan de burcht van Kessel en het kasteel van Horn, kastelen die beide wat zuidelijker in een zelfde positie langs de Maas zijn gebouwd. Vooral bij kasteel Horn, dat hoog op de heuvel ligt en wordt omringd door een droge gracht, is goed waar te nemen hoe het kasteel van Grubbenvorst er vroeger kan hebben uitgezien.

Ligging

Er steken nu nog maar enkele bouwresten boven de top van de heuvel uit. In de seizoenen, wanneer er niet te veel blad aan de bomen en struiken zit, zijn deze resten van Het Gebroken Slot van de weg af uitstekend te zien. Het slot ligt zuidelijk van het plaatsje Grubbenvorst, tussen de Maas en de weg die van Grubbenvorst naar Blerick loopt.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Gebroken Slot of Kasteel Grubbenvorst komt ook voor in de door Ben Hendriks geschreven uitgave Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen in Nederland

Over elk kasteel in Nederland kan Ben Hendriks een bijzonder verhaal vertellen. De meeste kastelen hebben een bijzondere bouwgeschiedenis of werden bewoond door een markante edelman. Zo beschrijft Ben Hendriks in zijn artikel over het verdwenen kasteel in de gemeente Bronckhorst over de heren van Bronkhorst en worden de graven en hertogen van Gelre genoemd bij de beschrijving van kasteel Rosendael.
Kastelen in Nederland

Literatuur

Doriann Kransberg en Hans Mils, Kastelengids van Nederland, Middeleeuwen, Haarlem, 1979.

W.M.H. Hupperetz e.a., Middeleeuwse kastelen in Limburg, Verschijningsvormen van het kasteel, zijn adellijke bewoners en hun personeel, Venlo, 1996.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.