De Klencke in Oosterhesselen

Havezate in Drenthe

In een mooi Drents natuurgebied in Oosterhesselen ligt de havezate De Klencke. Oosterhesselen ligt ongeveer twaalf kilometer ten zuidwesten van Emmen. De havezate werd gebouwd in een bocht van het Drostendiep. De Klencke is nu eigendom van de vereniging Natuurmonumenten en ter bewoning aan een particulier verhuurd. Helaas is de havezate voor het publiek niet te bezichtigen, maar het gebouw is van de weg af wel goed te zien.

Gerard Clinke

Al voor 1299 kan hier een huis hebben gestaan, want er wordt in die tijd gesproken over de ridders van het geslacht Clenke of Clinke. Een Gerard Clinke wordt in 1266 genoemd als kastelein van de burcht van Coevorden. In een andere overlevering wordt gesteld dat De Klencke gesticht zou zijn door monniken. Kortom, over de stichting van het eerste gebouw van De Klencke bestaat grote onzekerheid. Het is echter zeer waarschijnlijk dat Pelgrim van Isselmuden omstreeks 1480 eigenaar van een voorganger van het huidige gebouw van De Klencke is geweest.
Pas tegen 1500 komen er meer betrouwbare bronnen, waarin sprake is van De Klencke, die toen nog Klempinge werd genoemd. De eerste simpele beschrijving van de havezate dateert echter pas van 1558. Het gaat dan om een koopakte, waarmee Hendrik van Haersolte De Klencke verkoopt aan Herman van Welvelde.

Herman van Welvelde

Deze Herman van Welvelde was destijds een belangrijk man en kwam uit een vooraanstaande Drentse familie. Hij was 'ette' (rechter) in Zuidenveld en vertegenwoordigde Drenthe in de Staten-Generaal. Zijn zonen traden in de voetsporen van hun vader. Leden van de familie Van Welvelde bleven lange tijd eigenaar van de havezate en werden door hun bezit - soms met onderbrekingen van enkele jaren - vanaf 1601 verschreven in de Drentse ridderschap.
Na de eigendomsovergang van de havezate De Klencke in andere families, kreeg Haro Caspar baron van Inn- und Knyphausen in 1782 het bezit van het huis. Haro Caspar was een telg uit een bekend Duits geslacht, dat ook in Groningen eigendommen had. Hij wilde zich in 1786 in de ridderschap laten verschrijven vanwege zijn nieuwe bezit, maar de ridderschap besloot dat hij eerst meer bewijs van zijn riddermatige afkomst moest leveren. Dit kwam er niet meer van, want onder invloed van de Franse Revolutie werden er geen nieuwe verschrijvingen meer gedaan.

Van der Wijck

Door huwelijk ging het bezit van De Klencke over aan de familie Van der Wijck. Derk van der Wijck, die gehuwd was met de dochter van Hugo Caspar van Inn- und Knyphausen, Martina Theodora Agatha, kreeg het vruchtgebruik. Na het overlijden van de moeder, kwam de havezate in het bezit van hun zonen. De Klencke bleef vervolgens in het bezit van vele opvolgende leden van de familie Van der Wijck, en velen bewoonden het huis ook daadwerkelijk.

Twintigste eeuw

Het laatste lid van de familie van der Wijck was Elisabeth Jacoba, die veertien jaar oud, bezitster werd van De Klencke. Zij stond onder voogdij en ging naar een kostschool. Na haar huwelijk met notaris Thomas Antonie Goddard ging zij in Zutphen wonen. De Klencke werd in 1922 verhuurd aan drie gezinnen.
In 1930 werd het een jeugdherberg en de Jeugdbond voor Onthouding van alcoholische dranken kwam ook in De Klencke. De jeugdherberg werd al in 1936 gesloten en de Jeugdbond vertrok in 1940. Daarna heeft men de havezate voor verschillende doeleinden gebruikt. Zo kwamen er in de oorlogsjaren een tijdlang publieke vrouwen in ten pleziere van Duitse militairen. Ten slotte werd de havezate in 1952 verhuurd voor vormingswerk van de Hervormde Kerk.

Vereniging Natuurmonumenten

Mevrouw Goddard-Van der Wijck overleed in 1961. Zij vermaakte De Klencke aan de Vereniging Natuurmonumenten, die het huis liet restaureren naar de toestand van voor 1800. Daarna werd het verhuurd voor particuliere bewoning. De Klencke is een breed gebouw van één bouwlaag met daarboven zolderruimten onder een schilddak. Aan de achterzijde zijn aan het gebouw twee korte vleugels toegevoegd. De Klencke staat op een omgracht terrein. Direct er voor waren er vroeger twee bouwhuizen, waartussen een voorplein lag. Het linker bouwhuis werd rond 1840 gedeeltelijk gesloopt en herbouwd tot boerderij. Het rechter bouwhuis is in het begin van de twintigste eeuw definitief verdwenen.

Ligging

De havezate is nu, ofschoon niet toegankelijk, het middelpunt van een groots natuurgebied. De Vereniging Natuurmonumenten heeft er wandelroutes uitgezet en ook voor fietsers zijn in het gebied rond De Klencke vele mogelijkheden.

Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Dit kasteel komt ook voor in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Ir. G. ter Braake, Drentse havezaten, van Huis te Anssen tot Huize Westrup, Meppel, 1987.

J. Bos e.a. (red.), Huizen van stand, geschiedenis van de Drentse havezaten en andere herenhuizen en hun bewoners, Meppel/Amsterdam, 1989.

Eigen documentatie.

Kastelen in Nederland

Met de serie 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel.
Kastelen in Nederland

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.