Kasteel Het Nijenhuis in Heino

Kasteel in Overijssel

In een prachtig landschap in Overijssel ligt, enkele kilometers ten zuiden van Heino, het landgoed met het kasteel Nijenhuis. Dit landgoed moet niet worden verward met het gelijknamige landgoed in Diepenheim. In kasteel Nijenhuis in Heino heeft Museum De Fundatie uit Zwolle een dependance ingericht. U kunt er prachtige eigentijdse tentoonstellingen bewonderen.

Havezate

Op het landgoed in Heino staat de havezate het Nijenhuis, die stamt uit de vijftiende eeuw. Dat weten we uit een document waarin staat dat Bisschop David van Bourgondië Evert van Wijtman met het Nijenhuis beleende. Evert maakte van het goed waarschijnlijk een verdedigbaar huis. De dochter van Evert trouwde met Robert van Ittersum. Zo kwam het Nijenhuis in 1487 in de familie van Ittersum, waarin het ongeveer twee eeuwen zal blijven.

Robert van Ittersum

Robert van Ittersum laat het Nijenhuis grondig verbouwen tot het huis, zoals we dat nu in hoofdzaak kennen, al worden er later nog enkele torens aan toegevoegd. Robert van Ittersum laat de twee vooruitspringende vleugels aan het huis bouwen. Deze Robert was getrouwd met een zuster van de bekende Hans Willem Bentinck, die net als hijzelf een vertrouweling was van prins Willem III, die in 1688 koning van Engeland werd. De vrouw van Robert van Ittersum laat het huis na aan een neef, die het huis overdoet aan Willem Bentinck van Bevervoorde. Na enkele generaties komt het Nijenhuis dan in handen van de familie van Knobelsdorff. Deze rijke familie liet de mooie oprijlaan aanleggen en liet aan beide zijden van het huis een toren aanbouwen, want het kasteel moest een indrukwekkender kasteelachtig aanzien krijgen. Aan de zuidoostzijde kwam een zeshoekige toren, aan de zuidwestzijde een grotere vierkante toren.

Van Pallandt

In het begin van de twintigste eeuw komt het Nijenhuis door vererving in de familie Van Pallandt. Het geslacht Van Pallandt bewoonde het Nijenhuis tot 1934 en was daarmee de laatste adellijke familie, die het Nijenhuis bewoond heeft. Onder invloed van de economische wereldcrisis moest het Nijenhuis worden verkocht. Het landgoed bestond toen, behalve uit het huis met bijgebouwen, uit 150 ha weiland en 100 ha bos, waarop vier woningen en dertien boerderijen stonden. Het werd openbaar geveild en voor 261.000 harde guldens verkocht aan de familie Ankersmit, maar deze familie bewoonde het Nijenhuis niet. Gedurende enkele jaren werd het Nijenhuis vanaf 1942 bewoond door een groep missionarissen, maar het park en de tuinen werden in die jaren zeer verwaarloosd.

Interieur Nijenhuis

Hannema

In 1957 zag de kunstkenner Hannema het kasteel omdat hij voor zijn kunstcollectie een nieuw onderdak zocht. Hij kon het eens worden met familie Ankersmit en de provincie Overijssel, die gezamenlijk hun schouders zetten onder een ingrijpende restauratie van het ex- en interieur van de gebouwen. Deze restauratie vond plaats in de jaren 1957 en 1958. Getracht werd het Nijenhuis zoveel mogelijk in de negentiende-eeuwse staat terug te brengen. Hannema ging ook in het Nijenhuis wonen en zijn kunstcollectie werd ondergebracht in het huis. In 1967 verkocht de familie Ankersmit het Nijenhuis aan de provincie Overijssel. Toen werden ook de bijgebouwen onder handen genomen en als expositieruimten in gebruik genomen, want Dr. Hannema was tot zijn dood bezig geweest zijn kunstcollectie uit te breiden. Door aankopen werd het park uitgebreid, zodat bezoekers ook de tuinen konden bezichtigen. Aan de oostzijde van het huis kwam een beeldentuin tot stand, die in 1991 officieel door koningin Beatrix werd geopend.

Kunstcollectie

De collectie kunst is wereldbekend en wordt nu beheerd door de Hannema-de Stuers Fundatie. Dr. Hannema heeft tijdens zijn leven veel, nu zeer bekende kunstwerken bijeen gebracht. Er zijn werken van Jan Sluijters en Karel Appel, naast kunst uit vorige eeuwen. Ook Chinese edelsmeedkunst en een verzameling Chinees steengoed zijn aanwezig. Kortom de expositie toont werk uit een collectie die louter op persoonlijke motieven door Hannema bijeen werd gebracht. Helaas heeft de affaire Van Meegeren een smet geworden op de kunstkenner Hannema. Hij bleef geloven dat het doek De Emmaüsgangers, dat als een Vermeer werd verkocht, inderdaad door Vermeer was geschilderd, terwijl het een falsificatie was, geschilderd door Han van Meegeren.

Het Nijenhuis in 2011

Fundatie

Museum De Fundatie uit Zwolle zet het werk van Hannema voort en organiseert nu regelmatig tentoonstellingen in kasteel het Nijenhuis. Aanvankelijk was de collectie alleen te bezichtigen op afspraak, maar na de grondige renovatie door architect Gunnar Draak in de jaren 2003/2004 is het huis heringericht en is de collectie weer volledig toegankelijk voor het publiek. Behalve de collectie, gebaseerd op het werk van Hannema is er ook een uitgebreide collectie beelden in de beeldentuin naast het kasteel te bezichtigen.

Bezichtiging

Het kasteel is uiteraard op verschillende manieren te bereiken. Zo, via een mooie route bij voorbeeld, door vanuit Wijhe aan de IJssel de weg te kiezen naar Raalte. Ongeveer halfweg, bij Tongeren, kan men dan de weg inslaan in de richting Heino. Na circa vijf kilometer bereikt men dan het Nijenhuis. Ook is het Nijenhuis eenvoudig vanuit Heino te bereiken.

Dirk Hannema in Nijenhuis

Huis Nijenhuis tussen de plaatsen Wijhe en Heino in het Salland werd van 1958 tot 1984 bewoond door Dirk Hannema, de voormalige directeur van museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam.
Dirk Hannema in Nijenhuis

Gemakkelijke stoelen van Gerrit Rietveld

In Huis Nijenhuis te Heino staan twee stoelen van Gerrit Rietveld, de man die bekend staat om zijn Spartaanse vormgeving. De stoelen in Huis Nijenhuis nodigen uit om te gaan zitten, maar een koordje weerhoudt de bezoeker.
Gemakkelijke stoelen van Gerrit Rietveld

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Kasteel Het Nijenhuis in Heino is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Dr. D. Hannema, Kasteel het Nijenhuis, Serie Nederlandse kastelen, Nieuwe reeks, deel 11, z.p. (Nederlandse Kastelenstichting), 1985.

Dr. L.H. Albers, drs. B. Olde Meierink en drs. G.C. Ouwerkerk, Kasteel het Nijenhuis, van buitenplaats tot museum, Heino/Wijhe, 1995.

K. Goïnga, Overijssel voor ontdekkers, kastelen havezaten landgoederen, Zwolle, 1999.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland
Kasteel Nijenhuis Dossier

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.