Kasteel Schagen

Hoektorens

Iemand, die de resten van het kasteel van Schagen uit de laatste decennia kent, weet dat er van het oude kasteel niets meer is overgebleven dan twee hoektorens van de voorburcht. In een van de torens was een museumpje ondergebracht, maar beide torens werden min of meer aan het zicht onttrokken door de bomen en struiken, die in een wat onduidelijk parkje groeiden.

Herbouw

Aan die onduidelijkheid is nu dan definitief een eind gekomen, want er werden enige jaren geleden plannen ontwikkeld om het kasteel te herbouwen. Bij de Nederlandse Kastelen Stichting sloeg de schrik om het hart, getuige een vermelding in KasteelKatern van december 2000. Maar in Schagen is men kennelijk zeer voortvarend aangelegd, want voordat iemand het eigenlijk in de gaten had, is het kasteel in nog geen twee jaar inderdaad herbouwd.

Waardering voor nieuwbouw

Als je eenmaal bent gewend aan het feit van de nieuwbouw, begin je er zowaar nog waardering voor te krijgen ook. De nieuwbouw is inderdaad nieuwbouw en ziet er als zodanig uit. Getracht is de huidige bouw wat te laten lijken op wat er ooit gestaan heeft. En het moet gezegd worden, dat men er min of meer in geslaagd is om van het geheel iets aanvaardbaars te maken. In de nieuwbouw heeft de VVV onderdak gevonden, zodat velen de kans krijgen kennis te maken met het vernieuwde kasteel Schagen. De grote zaal van het kasteel wordt voor allerlei manifestaties verhuurd en op de bovenverdieping zijn hotelkamers ingericht.
Het is een manier - velen zullen het wellicht niet de goede vinden - om de resten van het kasteel te bewaren. Want aangenomen kan worden dat, als de nieuwbouw niet zou hebben plaats gevonden, de torens in een reeks van jaren alleen maar in kwaliteit zouden zijn achteruit gegaan. Op den duur zouden dan alle resten van kasteel Schagen verloren zijn gegaan. De twee torens zijn nu op een natuurlijke manier, zonder ze aan te tasten, in het geheel van de nieuwe voorburcht opgenomen en Schagen is een attractie rijker geworden.

Bastaardzoon van graaf Albrecht van Beieren

Het kasteel van Schagen werd omstreeks 1440 gebouwd door Willem, een bastaardzoon van de graaf van Holland, graaf Albrecht van Beieren. Deze Albrecht had vele onwettige zoons, die hij allemaal onderdak moest zien te brengen. Bastaardzoon Willem kreeg daarom de heerlijkheid Schagen. Willem heeft hoge functies bekleed in het graafschap Holland, want hij bracht het onder meer tot lid van de Grafelijke Raad van Holland en kamerheer van Philips.

Albrecht

Een zoon van Willem werd genoemd naar zijn grootvader Albrecht. Hij werd de opvolger van zijn vader Willem, die in 1473 overleed. Deze Willem moest zijn broers hun erfdeel uitbetalen, maar daar kwam maar niets van. Ten slotte trok er een legertje op naar het kasteel van Schagen. Zonder slag of stoot kon de belegering worden beëindigd, waarna Albrecht gevangen werd gezet in Den Haag in de Gevangenpoort. Later werd Albrecht overgebracht naar het kasteel van Medemblik, waar hij in 1480 overleed. Door vererving kwam het slot van Schagen steeds in andere handen.

Tachtigjarige Oorlog

In de Tachtigjarige Oorlog was het kasteel van Schagen het eigendom van Jan van Schagen. Deze had echter Spaanse voorkeuren, waarna het slot, namens de Prins van Oranje werd bezet door Diederik Sonoy, die gouverneur van Noord-Holland was. Deze Diederik trad som zeer hardvochtig op tegenover hen, die aanvankelijk voor de Spanjaarden hadden gekozen. Verschillende mensen werden gemarteld; een hopman werd in het kasteel zelfs onthoofd.

Albrecht van Schagen

Albrecht van Schagen, de zoon van Johan werd de laatste uit zijn familie, die het slot Schagen in eigendom had. Hij kon het financieel niet bolwerken en belastte het kasteel met zoveel schulden, dat het verkocht moest werden. De nieuwe eigenaar werd ene George van Cats. George van Cats, was gehuwd met Justine van Nassau; om die reden kwam zelfs prins Willem III eens op Schagen logeren. Maar ook George van Cats sprong kennelijk verder dan zijn financiële polsstok lang was, want al na korte tijd moest ook hij Schagen verkopen.

Bewoners

Daarna kwam het kasteel van Schagen weer in handen van een lid van de oude familie van Schagen en wel de tak van Warfusé. Via deze tak vererfde het slot op de Belgische familie d'Oultremont, die het slot Schagen niet zelf bewoonde. Verschillende goederen, het archief en zelfs de marmeren zuilen uit de schouw werden naar België overgebracht en langzaamaan verkommerde het kasteel.

Kasteel Schagen werd in 1820 afgebroken

Ten slotte werd kasteel Schagen - in 1820 - afgebroken. Gelukkig bleven er enkele delen over en wel de beide hoektorens, die voor verschillende doeleinden gebruikt werden. Deze beide torens zijn dus nu opgenomen in de nieuwbouw.

Ligging

Het kasteel van Schagen is gemakkelijk te vinden. Het ligt in het centrum van de stad, juist ten zuiden van de markt van Schagen, die gedomineerd wordt door de toren van de neogotische Hervormde Kerk.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Kasteel Schagen is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Mr. J.W. Groesbeek, Middeleeuwse kastelen van Noord-Holland, Delft, 1981.

F. Diederik en F. Timmer, Slot Schagen, Schagen, 2002.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland
Kasteel Schagen Dossier

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.