Sjuxmastate in Waaxens

Oude state in Friesland

Als je van Holwerd, waar de boten naar Ameland vertrekken, in zuidwestelijke richting rijdt, zie je direct bij het bord voor de dorpskom van Waaxens een oud poortgebouwtje. Dit is alles wat er rest van de oude Sjuxmastate, ook wel geschreven als Sjucksmastate.

Poortgebouwtjes

Er zijn in Friesland meer van deze poortgebouwen. Ook de verdwenen states Groot Deersum bij Achlum, de Jongemastate te Rauwerd, de Liauckemastate bij Sexbierum en de Uniastate in Beers kennen een dergelijk poortgebouwtje. Ze lijken alle vier veel op elkaar. Alle vier zijn voorzien van vliegopeningen, met een zitsteen, voor duiven. Ze werden dus alle vier gebruikt voor het houden van duiven. Alleen het poortgebouwtje van Waaxens heeft de vliegopeningen voor de duiven aan de binnenzijde van de poort. De andere vier hebben deze openingen aan de buitenzijde. Ook de Heringastate of het Poptaslot in Marssum en de Epemastate te IJsbrechtum kennen een dergelijke poort. Deze beide poortgebouwen zijn echter aanzienlijk groter dan de eerder genoemde, en beide states staan er nog.

Wapensteen

Harinxma en Botnia

Het poortgebouwtje van de Sjuxmastate dateert uit de zeventiende eeuw. De poort is in baksteen gebouwd en de doorgang is bepaald scheef. De plattegrond vormt dus geen vierkant, maar een parallellogram. Deze wijze van bouwen vond vroeger ook plaats bij stadspoorten en die eigenaardige doorgang moest dan het kanon- of musketvuur van een vijand die buiten de poort verbleef, bemoeilijken. Maar bij deze poort kan de bouwvorm ook uit de plaatselijke situatie zijn voortgevloeid. De poort van de Sjuxmastate is aan de zijde van de weg, de buitenzijde, voorzien van twee bijzondere stenen. De sluitsteen van de gemetselde boog vertoont de afbeelding van een kop. Daarboven bevindt zich een wapensteen. Hierop zijn de wapens afgebeeld van Harinxma en Botnia. Op de steen is het jaartal 1668 vermeld.

Ligging Sjuxmastate

De state bestond waarschijnlijk al in de zestiende eeuw, want uit die tijd is de naam bekend van ene Rents Sjuxma. Op kaarten uit die tijd wordt de state ook al aangegeven. In het begin van de zeventiende eeuw trouwde Ernst van Harinxma met Tieth van Bornia. Dit is het echtpaar dat de Sjuxmastate vermoedelijk heeft verbouwd en aan welke verbouwing de wapensteen in het poortgebouw dan een herinnering zal zijn. Een herinnering, omdat het echtpaar trouwde in 1620 en hij al in 1631 overleed. Dr. Ernst van Harinxma was een niet onbelangrijk man in zijn tijd. Hij was in 1597 raad en in 1620 zelfs voorzitter van de Hof van Friesland. De state bleef tot het midden van de twintigste eeuw aan de Van Harinxma's.
De Sjuxmastate is al lang geleden afgebroken. Op het terrein staat nu een boerderij, die al weer uit de achttiende eeuw dateert.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Sjuxmastate in Waaxens komt ook voor in de door Ben Hendriks geschreven uitgave Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen in Nederland

Over elk kasteel in Nederland kan Ben Hendriks een bijzonder verhaal vertellen. De meeste kastelen hebben een bijzondere bouwgeschiedenis of werden bewoond door een markante edelman. Zo beschrijft Ben Hendriks in zijn artikel over het verdwenen kasteel in de gemeente Bronckhorst over de heren van Bronkhorst en worden de graven en hertogen van Gelre genoemd bij de beschrijving van kasteel Rosendael.
Kastelen in Nederland

Literatuur

S.J. van der Molen, Stinzen, borgen en havezaten van het Noordererf, Zutphen, 1978.

R.J. Wielinga, Langs stinzen, states en andere voorname huizen in Friesland, Baarn, 1979.

Nederlands Adelsboek, jrg. 84 (1994), pag. 182.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.