De Stakenborg in Gendringen

Middeleeuws versterkt huis

Dichtbij de Aa-strang in de buurtschap Voorst ten oosten van Gendringen ligt de boerderij de Stakenborg, die in het verleden ook wel Starckenborch werd genoemd. De Aa-strang is een wetering, die uit Duitsland komt en enkele kilometers naar het westen in de Oude IJssel uitmondt.

Hertog van Gelre

In zijn boek 'De hertog en zijn burchten' (Zaltbommel, 1976), meldt de auteur, K.A. Kalkwiek, dat de hertog van Gelre de Starckenborch in het jaar 1402 tot een open huis maakte door het huis in leen uit te geven. Dit moet aan een lid zijn geweest van de heren van Ulft, die destijds het huis in bezit hadden. Hiermee liet de hertog van Gelre zijn macht gelden. Hij 'naastte' als het ware het huis door de eigendom daarvan over te nemen en gaf het dan in leen terug aan de oorspronkelijke eigenaar. De hertog beloofde dan zijn bescherming aan zijn leenman, maar die op zijn beurt moest de hertog te allen tijde toelaten tot zijn huis en hem ondersteunen in gevallen waarin de hertog dat nodig had, bijvoorbeeld als de hertog ten strijde trok. De leenman diende zich dan beschikbaar te stellen met manschappen, paarden en wapens.

Bewoners

Er zijn verscheidene families geweest die in de loop der tijden de heren van Ulft zijn opgevolgd. Dit waren onder andere de families Van Aeswijn en Marverinck. In 1661 werd G. van Ansum op zijn verzoek van de leenplicht met betrekking tot de Stakenborg ontslagen. In de roerige jaren omstreeks 1672 schijnt de hele streek en ook de Stakenborg behoorlijk geleden te hebben onder plunderingen en brandschattingen van Munsterse soldaten. De familie Van Hal werd in 1724 eigenaar van de Stakenborg en oefende hier het boerenbedrijf vele eeuwen uit.

Versterkt stenen gebouw

Het is verleidelijk om bij de oude naam Starckenborg te denken aan een forse sterke burcht, zoals bijvoorbeeld de kastelen De Wildt en de Wesenthorst dat waren. De naam zal niet meer betekend hebben, dan dat het bij dit gebouw ging om een enigszins versterkt stenen gebouw. Gewone huizen werden in die tijd niet opgetrokken in steen, want dat was veel te duur, maar hun muren waren gemaakt van een vlechtwerk van hout, dat met klei werd aangesmeerd.

Spieker

Als je het gebouwencomplex van de Stakenborg goed bekijkt kun je duidelijk waarnemen dat het gebouw op de zuidoosthoek het oudste gedeelte vormt. Die toren was vermoedelijk een spieker. Een spieker was oorspronkelijk een van steen gebouwde korenopslagplaats, waarin ook woonruimte aanwezig was. Het koren werd in de benedenverdieping opgeslagen. Daarboven was de woonruimte. Boven de woonruimte bevond zich nog een grote zolderruimte. De andere gebouwen zijn in het begin van de negentiende eeuw tegen de toren aangebouwd en vervingen waarschijnlijk oudere gedeelten.

Gemeentelijk monument

In 2017 was een architectenbureau doende om het gehele complex te restaureren en geschikt te maken voor een nog te vinden nieuwe bestemming. Ook de brug over de gracht werd opnieuw opgemetseld.
De Stakenborg is een gemeentelijk monument, wat ook blijkt uit het fraai uitgevoerde monumentenschildje van de gemeente Oude IJsselstreek dat op de achtergevel van de boerderij, naast de dubbele deuren is aangebracht.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Harenberg, J.; Harnas en hoepelrok aan de Oude IJssel; Zutphen, van Someren-ten Bosch, 1966.

Harenberg, J.; De kastelen van Graafschap en Liemers; Zutphen, van Someren-ten Bosch, 1969.

Winands, W.J., Gemeente Gendringen in woord en beeld; Gendringen, 1989.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.