Schietgaten bij kastelen

Kastelen in detail

Schietgaten of schietsleuven zijn bij middeleeuwse kastelen openingen in een kanteel op een weergang, in een toren of zelfs in een vertrek in een kasteel. Ze waren bedoeld om de vijand bij een aanval te kunnen bestoken met pijl en boog of een vuurwapen, waarbij de schutter enigszins beveiligd werd.

Verdediging

Aanvankelijk verdedigde men zich op deze manier alleen met pijl en boog maar later in de middeleeuwen kwamen er ook kruisbogen en vuurwapens beschikbaar. Vaak moesten de schietgaten daar dan voor worden aangepast, want een kruisboog bij voorbeeld vergt wat meer bewegingsvrijheid voor de schutter dan een pijl en boog.

Vorm

De vorm is aan de buitenkant van het kasteel een langwerpige staande sleuf met afmetingen van ongeveer tien centimeter breed en circa zestig centimeter hoog. Aan de binnenzijde zijn de zijkanten van de sleuf vanaf de binnenzijde van de muur sterk verbreed, zodat de schutter een groter bereik kreeg naar de zijkanten (een groter schootsveld). In later tijden werden de schietgaten ook wel uitgevoerd in de vorm van een kruis, zodat de schutter nog meer vrijheid kreeg om naar de zijkanten te kunnen schieten.

Musketten

Voor het gebruik van musketten, werd het schietgat vaak nog van een ruimer gat voorzien, waarbij een (zwaar) musket kon rusten op een steunpunt. Daardoor kon er zuiverder geschoten worden.

Geschutsvuur

Voor het gebruik van geschutsvuur werden zelfs nog ruimere sleuven aangebracht, zoals we die ook kennen uit de bunkers, die kort voor het begin van de Tweede Wereldoorlog overal in het land werden gebouwd; hier en daar resten er nog bunkers in het land, want het lijkt te kostbaar te zijn om die betonnen gevaarten te slopen.

Luiken

Om de kou buiten te houden werden er al in de middeleeuwen houten luiken voor de schietsleuven geplaatst.

Buskruit

Toen na de uitvinding van het buskruit de verdediging van kastelen niet meer mogelijk bleek, werden bij de meeste kastelen de schietgaten dichtgemetseld of vervangen door ramen. We kunnen deze schietgaten nu nog zien in zorgvuldig (terug)gerestaureerde kastelen, zoals bij voorbeeld de Doornenburg of het Muiderslot.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Berger, Burgen 1963.

Brouwers en van Ditshuysen, Zicht op kastelen, 2008.

Kalkwiek en Schellart, Nederland in kaart, 1980.

Lees verder over kastelen

Nederlandse Kastelen
Middeleeuwse kastelen

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.