Cuijk

Stadje aan de Maas in Noord-Brabant

Aan de dijk van het oude stadje Cuijk aan de Maas in Noord-Brabant staat een oude toren, dicht naast de bekende Sint Martinuskerk. Deze Sint Martinuskerk heeft twee torens en is van verre het kenmerk van de stad Cuijk. Als je vele kilometers verder, aan de overkant van de Maas, op de rand van de Mookerheide staat, is die kerk een bekend oriëntatiepunt. Een paar honderd meter westelijk van de Sint Martinuskerk vaart onvermoeibaar de veerpont heen en weer om het verkeer van de ene oever van de Maas naar de andere te brengen.

Maasboulevard

Die dijk heet overigens tegenwoordig Maasboulevard en is schitterend opgeknapt, want hier wordt ieder jaar weer door de genie van het Nederlandse leger een pontonbrug gebouwd om het Vierdaagsevoetvolk over de Maas te zetten voor de rest van hun laatste marsdag naar Nijmegen. Met alleen die veerpont zou dat overzetten van het Vierdaagseleger veel te lang duren.

Sint Martinuskerk

De Sint Martinuskerk met zijn twee torens is de opvolger van een oude laatmiddeleeuwse kerk. De Sint Martinuskerk werd gebouwd in de jaren 1911 tot 1913 onder architectuur van C. Franssen uit Roermond. Deze parochiekerk is een driebeukige neogotische kruisbasiliek met een rijk uitgevoerd interieur. Na het gereedkomen van de bouw zou de oude middeleeuwse parochiekerk, die er vlak naast stond, worden gesloopt. En dat is ook gebeurd, maar op het laatste moment werd afgezien van de sloop van de oude toren. Die staat dicht naast de nieuwe parochiekerk.
De Sint Martinuskerk heeft een monumentaal hoofdaltaar dat werd ontwerpen door de Bossche beeldhouwer Hendrik van der Geld (1838-1914). De kerk heeft ook schitterende glas-in-loodramen van de glazenier F. Nicolas. Voorts zijn in de kerk kleurige schilderijen te bewonderen.
In de zuidelijke toren van de Sint Martinuskerk is in 2005 het carillon ondergebracht. De oorspronkelijke beiaard van 25 klokken werd gegoten door de Koninklijke klokkengieterij van Petit en Fritsen uit Aarle-Rixtel. Het carillon telt nu 51 klokken, waarvan de zwaarste 1430 kg weegt.

Museum Ceuclum

De oude toren is nu het domein van het Museum Ceuclum. Ceuclum is de Romeinse naam voor Cuijk. In de eerste twee geledingen van de kerktoren is met enkele tussenverdiepingen, het museum Ceuclum ondergebracht, dat een beeld geeft van de meer dan 10.000 jaar oude historie van Cuijk en omgeving. Hier worden archeologische vondsten getoond. Ook de rijke geschiedenis van Cuijk wordt hier uitvoerig belicht. Niet alleen de bijzondere Romeinse vesting, die hier ooit stond krijgt veel aandacht, ook aan de ontwikkeling van de stad zelf, de zetel van de Heren van Cuijk, wordt veel aandacht besteed, met duidelijke informatiepanelen.
Wie niet opziet tegen het beklimmen van vele trappen en ladders kan de oude toren beklimmen en boven genieten van het fraaie uitzicht over de Maas, haar oevers, de stad Cuijk en de bosrijke heuvels van de Mookerheide.

Romeinse vesting

De oude toren staat bijna centraal in de oude Romeinse vesting, die hier eens was om de brug over de rivier de Maas te beschermen. Deze brug werd door de Romeinen aangelegd in de weg van Maastricht naar Nijmegen, om een snelle verbinding van het zuiden naar de grenzen van het toenmalige Romeinse rijk mogelijk te maken. In het museum is aan de hand van tekeningen en maquettes goed te zien hoe deze brug er ooit heeft uitgezien. De informatie is samengesteld op basis van opgravingen, die hier jaren geleden zijn verricht.
Enkele honderden jaren nadat de Romeinen omstreeks het jaar 400 vertrokken, kwamen de Heren van Cuijk om hun gezag te vestigen. Daartoe bouwden ze een kasteel. Zeer waarschijnlijk was dit een mottekasteel. Dit was een houten versterking op een kunstmatig aangelegde verhoging en omgeven door een brede gracht.
Het kasteel werd gebouwd op de plaats waar honderden jaren eerder de Romeinse vesting heeft gestaan en waar in 1480 de voorganger van de huidige parochiekerk werd gebouwd.
In 1133 werd het kasteel verwoest en nooit meer opgebouwd. De Heren van Cuijk werden uit de streek verbannen. Later streken ze neer op het, inmiddels ook weer verdwenen, kasteel van Grave.

Omgeving van Cuijk

Behalve deze interessante kerken met hun directe omgeving kent Cuijk nog veel meer objecten, die de moeite van het bekijken waard zijn.
Op het voormalige protestante kerkhof werd een beeldentuin ingericht, waar door gebruikmaking van fragmenten van vervallen grafmonumenten beelden met een bijzonder karakter zijn ontstaan.
Cuijk bezit ook een looierijmuseum, dat de geschiedenis van de elf looierijen uit het Land van Cuijk moet vasthouden.

Toerisme rond Cuijk

Ook in de directe omgeving van Cuijk is veel te zien. In Haps is een religieus Museum gevestigd. In St. Agatha staat het oude Kruisherenklooster van St. Agatha, waarin nu de archieven liggen van vele orden en congregaties. In verscheidene dorpen zijn bijzondere kerken te zien en vormen enkele molens een bijzonder decor voor het aanzien van het platteland.
Ten slotte vermelden we nog de natuurgebieden rondom Cuijk, waaronder het natuurpad de Hulsdonk, en het Maasheggenlandschap in de uiterwaarden tussen Grave en Vierlingsbeek, waarvan een heel klein gedeelte vanaf de oude toren te zien is.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Noord-Brabant

Noord-Brabant

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.