Aalmoezeniersweeshuis in Amsterdam

Weeshuis aan de Prinsengracht

Het Aalmoezeniersweeshuis aan de Prinsengracht, tussen de Leidsestraat en de Leidsegracht in Amsterdam, werd in 1666 in gebruik genomen. In dit gebouw werden de armste kinderen opgevangen en opgevoed door de gemeente Amsterdam. Het ging hierbij om wezen, verlaten kinderen en vondelingen. Armoede dreef veel jonge moeders tot het te vondeling leggen van hun kinderen.

Veel wezen

Het pand aan de Prinsengracht was berekend op achthonderd kinderen, maar vijftien jaar later waren er al dertienhonderd kinderen gehuisvest. De armoede in Amsterdam was groot en het sterftecijfer was hoog. Hierdoor waren er veel weeskinderen. Het pand werd verschillende keren uitgebreid. Vanaf de middeleeuwen werden arme wezen opgevangen in een armenhuis, dat ook wel diaconiehuis of aalmoezeniershuis werd genoemd.

School

De kinderen kregen les in lezen en rekenen. Hiervoor waren in het Aalmoezeniersweeshuis enkele leslokalen ingericht. Vanaf hun vijftiende jaar gingen de jongens in de leer bij een baas. De meisjes bleven in het weeshuis, waar ze in de huishouding moesten werken. De meeste kinderen bleven tot hun achttiende jaar verbonden aan het weeshuis. De kinderen groeiden in het Aalmoezeniersweeshuis in grote armoede op, want het bestuur van het weeshuis had vanwege de grote toestroom van kinderen altijd geldgebrek. Het weeshuis kreeg van de gemeente de opbrengst van de hondenbelasting, het ophalen van het vuilnis en de verhuur van lantaarns om de kosten te dekken.

Erasmus Smit

De weeskinderen kregen soms later toch nog een aardige loopbaan. De op 2 augustus 1778 in Buiksloot geboren Erasmus Smit werd opgevoed in het Aalmoezeniersweeshuis in Amsterdam. In 1801 werd hij door het Nederlandsch Zendeling Genootschap ingezegend. Vervolgens reisde hij naar Kaapstad waar hij in 1804 aankwam. Hij stichtte een zendingsinstituut bij Colesberg. Hij werd in 1837 de eerste predikant van de Voortrekkers bij de afgesplitste Nederduits Hervormde Kerk.

Weldadigheid

Het Aalmoezeniersweeshuis bleef tot het begin van de negentiende eeuw in gebruik. De weeskinderen verhuisden na de oprichting van de Maatschappij van Weldadigheid in 1818 naar Frederiksoord, Veenhuizen of Ommerschans in Drenthe. Het Aalmoezeniersweeshuis werd door architect Jan de Greef in 1825 omgebouwd tot Paleis van Justitie.

Jan de Greef

De Nederlandse architect Jan de Greef (1784-1834) kwam via zijn oom Jacobus van Dalen in aanraking met de bouwkunst. Daarnaast kreeg hij les van zijn achterneef, de kunstschilder Martinus Schouman. Vanaf 1798 volgde hij de avondopleiding bouwkundig tekenen aan het Dordtse tekengenootschap Pictura. Hij kreeg van koning Lodewijk Napoleon de gelegenheid om zijn opleiding in Parijs voort te zetten. Hij studeerde daar onder Charles Percier, de hofarchitect van Napoleon Bonaparte. De Greef ontwierp voor Amsterdam naast het Paleis van Justitie ook de Poort van het Entrepotdok en de herbouw van de Ronde Lutherse Kerk aan het Singel.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan geschiedenis van Amsterdam. Lees Amsterdam: Stadsgeschiedenis in 150 episoden als u uw bezoek aan Amsterdam wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van Amsterdam. Het Aalmoezeniersweeshuis komt ook voor in onze uitgave Amsterdam: Stadsgeschiedenis in 150 episoden.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Vervolg uw reis door Amsterdam

Amsterdam Hoofdpagina
ABC van Amsterdam

Ruud van Capelleveen schrijft regelmatig een artikel over de rijke geschiedenis van de hoofdstad van Nederland. In dit e-book verzamelde hij 150 verhalen die zijn grote interesse en betrokkenheid tonen. Deze uitgave over Amsterdam bevat 150 episoden uit de rijke geschiedenis van Amsterdam aan de hand van interessante plaatsen en opmerkelijke verhalen. U kunt de geschiedenis van deze prachtige stad en zijn soms eigenwijze inwoners volgen vanaf de middeleeuwen tot in deze tijd.
Amsterdam


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.