Jordaan in Amsterdam

Volksbuurt

De Jordaan werd in de zeventiende eeuw aangelegd tijdens de Derde Uitleg. De buurt werd in de negentiende eeuw een typische volksbuurt, waar veel ambachtslieden woonden en kleine bedrijven waren gevestigd. Na jarenlange verpaupering werden veel panden in de Jordaan aan het einde van de vorige eeuw gerestaureerd. De Jordaan geniet bekendheid vanwege het levenslied.

Ligging

De Jordaan ligt tussen de Prinsengracht, de Brouwersgracht, de Lijnbaansgracht en de Leidsegracht. Bij de bouw handhaafde men de oorspronkelijke verkaveling: men volgde dus het oorspronkelijke patroon van de poldersloten. Hierdoor sluiten de doorgaande straten niet altijd direct aan op de aangrenzende straten en bruggen. In de negentiende eeuw werd de Jordaan een overbevolkte volkswijk.

Bevolking

Door de grote toestroom van nieuwe bewoners naar de stad en de grote gezinnen ontstond een tekort aan woonruimte voor de arbeiders. In de negentiende eeuw werden veel huizen met twee etages afgebroken en vervangen door huizen met vier etages. Door gebrekkige hygiëne braken er regelmatig epidemieën uit. In de Jordaan vonden enkele opstanden plaats, waaronder het Palingoproer en het Jordaanoproer (1934).

Volkshuisvesting

Door de verpaupering in de Jordaan gingen welgestelden zich in de negentiende eeuw inzetten voor volksgezondheid en de volkshuisvesting. Er werden plannen gemaakt om krotten af te breken en te vervangen door nieuwbouw. In 1852 werd de eerste woningbouwvereniging in Nederland opgericht. Dat was de Vereeniging ten behoeve der Arbeidersklasse te Amsterdam (VAK) die zonder winstoogmerk arbeiderswoningen ging bouwen voor arbeidersgezinnen en arme mensen.

Twintigste eeuw

Geleidelijk verbeterden de omstandigheden, maar de Jordaan bleef een wijk met armoede en sociale problemen. Na de Tweede Wereldoorlog was een groot deel van de wijk nog in bouwvallige staat. Men maakte plannen voor grootschalige sloop en nieuwbouw, maar deze plannen konden niet op sympathie van de bevolking rekenen. Deze bewoners vonden dat de gemeente te weinig oog had voor de historische binnenstad. Hierdoor veranderde de aanpak. Vanaf de jaren zestig werden veel panden in de Jordaan gerestaureerd en werd nieuwbouw beter ingepast aan de bestaande bebouwing. De Jordaan had aan het begin van de eenentwintigste eeuw 12.700 woningen. Hierin zijn vooral eenpersoonshuishoudens gevestigd.

Levenslied

De Jordaan geniet ook bekendheid vanwege het levenslied. René Froger en Koos Alberts werden er geboren. De Amsterdammer Johannes Hendricus van Musscher zong zijn levensliederen als Johnny Jordaan. Zijn beeld staat op de Elandsgracht. Daarnaast staan beelden van zangeres Tante Leen, de zanger en bassist Manke Nelis en accordeonist Johnny Meijer.

Theo Thijssen

Een andere bekende Jordanees is de leraar, schrijver en politicus Theo Thijssen. Zijn bekendste boek 'Kees de jongen' (1923) speelt in de Amsterdamse Jordaan. Kees de Jongen spoedde zich in 'zwembadpas' langs de grachten. Het Theo Thijssen Museum organiseerde in juni 2001 lezingen in de Westerkerk en de Eerste Nederlandse Zwembadpaskampioenschappen. Het Theo Thijssen Museum is gevestigd aan de Eerste Leliedwarsstraat 16. Het museum organiseert tevens wandelingen door de Jordaan. Een door beeldhouwer Hans Bayens in 1979 gemaakt standbeeld van de betrokken schoolmeester Theo Thijssen staat op de Lindengracht.

Palingoproer in Amsterdam

De gracht in de Lindengracht in de Jordaan werd in 1895 gedempt. Negen jaar eerder was hier een rel ontstaan toen de politie het volksvermaak palingtrekken op de gracht probeerde te verhinderen.
Palingoproer in Amsterdam

Jordaanoproer

In 1934 kwam het in de crisistijd tot gewelddadigheden in de hoofdstad toen het steunbedrag voor de werklozen werd verlaagd, maar er was meer aan de hand. Hierdoor liep een demonstratie uit tot een gewelddadig treffen waarbij vijf mensen de dood vonden.
Jordaanoproer

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan geschiedenis van Amsterdam. Lees Amsterdam: Stadsgeschiedenis in 150 episoden als u uw bezoek aan Amsterdam wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van Amsterdam. De Jordaan komt ook voor in onze uitgave Amsterdam: Stadsgeschiedenis in 150 episoden.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Vervolg uw reis door Amsterdam

Amsterdam Hoofdpagina
ABC van Amsterdam

Ruud van Capelleveen schrijft regelmatig een artikel over de rijke geschiedenis van de hoofdstad van Nederland. In dit e-book verzamelde hij 150 verhalen die zijn grote interesse en betrokkenheid tonen. Deze uitgave over Amsterdam bevat 150 episoden uit de rijke geschiedenis van Amsterdam aan de hand van interessante plaatsen en opmerkelijke verhalen. U kunt de geschiedenis van deze prachtige stad en zijn soms eigenwijze inwoners volgen vanaf de middeleeuwen tot in deze tijd.
Amsterdam


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.