Jordaanoproer in juli 1934
Gewelddadigheden in Amsterdam

Foto Rob Bogaerts / Anefo (CC0): Ed van Thijn opent tentoonstelling Jordaanoproer in 1984
In 1934 kwam het in de crisistijd tot gewelddadigheden in de hoofdstad toen het steunbedrag voor de werklozen werd verlaagd, maar er was meer aan de hand. Hierdoor liep een demonstratie uit tot een gewelddadig treffen waarbij vijf mensen de dood vonden. De rust in de volkswijk werd pas hersteld na hard optreden van politie en leger.Crisistijd
Op 24 oktober 1929 begon na de beurskrach in New York een economische crisis die in de jaren dertig ook in Nederland en andere West-Europese landen tot grote problemen leden. Door de teruglopende vraag naar producten werden bedrijven gedwongen om personeel te ontslaan. Bovendien waren ondernemers die minder hard getroffen werden door de crisis huiverig om nieuw personeel aan te nemen. Hierdoor kwam Nederland in steeds ernstiger economische problemen. Deze jaren wordt daarom wel aangeduid als crisisjaren.Gouden standaard
De werklozen hadden nauwelijks nog kans om aan het werk te komen. Zij waren afhankelijk van steunuitkeringen en hulp van kerken en andere organisaties. De steun was zeer karig. Vooral in de oudere arbeidersbuurten werd daardoor veel armoede geleden. Ondanks deze problemen koos de Nederlandse regering er voor om vast te houden aan bezuinigingen en de gouden standaard. Andere landen hadden hun wisselkoers al aangepast om hun export te bevorderen, maar Nederland hield vast aan de vaste verhouding met de goudprijs: de gouden standaard.Communisten en NSB
Op 4 juli 1934 kwamen de communisten bij elkaar in De Harmonie aan de Rozengracht om te vergaderen over de door de regering aangekondigde steunverlaging. Die avond zou ook de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) een bijeenkomst houden in de Indische Buurt. Hierdoor trokken ook de tegenstanders van de NSB naar de Indische Buurt. Door het overlijden van prins Hendrik werd de vergadering van de NSB afgelast. De tegenstanders van de NSB gingen nu demonstreren tegen de verlaging van de werkloosheidsuitkering. Ook de communisten in de Jordaan gingen na de bijeenkomst in de Harmonie de straat op. Toen de demonstranten werden tegengehouden door de politie, ontstond een gevecht waarbij stenen en dakpannen naar de politie werden gegooid en politieagenten gebruik maakten van hun vuurwapen.Volksopstand
De volgende dag brak in de Jordaan een volksopstand uit. De straten werden opengebroken. De demonstraten wierpen barricades op. De Amsterdamse politie slaagde er niet in om het oproer te beteugelen. Na enkele dagen gelastte Hendrik Colijn een harder optreden van de politie in Amsterdam. Het leger werd ingezet. In november 1934 rapporteerde de Amsterdamse hoofdcommissaris Hendrik Versteeg over het Jordaanoproer: vijf doden, 56 mensen raakten zwaargewond en er werden in Amsterdam 107 arrestaties verricht. Er werden ook huiszoekingen verricht bij het communistische dagblad 'De Tribune' en bij leden van de Onafhankelijke Socialistische Partij (OSP). Piet Schmidt, de voorzitter van de OSP, werd veroordeeld wegens opruiing. Hij kreeg vijf maanden gevangenisstraf. Tientallen relschoppers werden in de maanden die volgden berecht. Velen kregen enkele maanden gevangenisstraf.Herdenking
Bij de ingang van de Noorderkerk werd in juni 1987 het monument Jordaanoproer van Sofie Hupkens onthuld. De plaatsing van het bronzen beeld kwam dankzij het 'Komitee Herdenking Jordaanoproer 1934-1984' tot stand. Dit comité was ook verantwoordelijk voor de tentoonstelling 'Harde guldens, harde tijden' over de crisistijd en het Jordaanoproer. Deze expositie in het Bolshuis in Amsterdam werd geopend door de toenmalige burgemeester Ed van Thijn.PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan geschiedenis van Amsterdam. Lees Amsterdam: Stadsgeschiedenis in 150 episoden als u uw bezoek aan Amsterdam wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van Amsterdam. Het Jordaanoproer komt ook voor in onze uitgave Amsterdam: Stadsgeschiedenis in 150 episoden.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Vervolg uw reis door Amsterdam
Amsterdam HoofdpaginaABC van Amsterdam
Leestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Amsterdam

Amsterdam
Geschiedenis Nederland

Door de Nederlandse geschiedenis
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.