Samuel Sarphati (1813-1866)

Amsterdamse arts en ondernemer

Samuel Sarphati was een Joodse arts en ondernemer die in de negentiende eeuw een belangrijke rol speelde in de ontwikkeling van de volksgezondheid, het onderwijs, de stedenbouw en de nijverheid van Amsterdam. In het Sarphatipark herinnert een monument aan hem. In het Sarphatipark herinnert een monument aan hem.

Medicijnen

Samuel Sarphati werd op 31 januari 1813 geboren in Amsterdam. Hij was de zoon van een middenstander. Zijn vader handelde in tabak op Nieuwe Keizersgracht. Sarphati bezocht de Latijnse school en studeerde medicijnen in Leiden. Na zijn promotie in 1839 vestigde hij zich als arts in Amsterdam. Hij was getrouwd met Abigaël Mendes de Leon. Het echtpaar kreeg geen kinderen. Zijn echtgenote overleed in 1864.

Dadendrang

Sarphati had een brede belangstelling en een grote dadendrang. Veel latere initiatieven kwamen voort uit de ellende die hij in zijn huisartspraktijk zag. Sarphati begreep dat een betere hygiëne de levenskwaliteit ten goede zou komen. Om dit te bereiken stichtte hij een broodfabriek aan de Vijzelgracht, een abattoir en de Nederlandse maatschappij ter bevordering der Pharmacie. In 1851 bezocht Sarphati de wereldtentoonstelling in Londen en reisde daarna ook naar Parijs en Brussel.

Stadsreiniging

Hij stond in 1842 ook aan de basis van de Handelsacademie en verzorgde vanaf 1847 ook de eerste vuilnisdienst van de hoofdstad. Van 1847 tot 1877 had de nv Maatschappij tot bevordering van Landbouw en Landontginning het monopolie op de Amsterdamse stadsreiniging. De onderneming haalde huisvuil en fecaliën vooral in de armere wijken op en verkocht het buiten de stad aan de landbouw. Pas na de dood van Sarphati zou Amsterdam het ophalen van vuilnis als overheidstaak gaan beschouwen.

Grote projecten

Hij zag dat voor de opkomende industrie financiering nog was en richtte in 1863 de Nederlandsche Crediet- en Depositobank op. Hij hield zich ook bezig met de financiering van de Kanaal-Maatschappij die het Noordzeekanaal ging aanleggen. Hij beïnvloedde ook de stadsuitbreidingen en grote projecten, zoals de bouw van het Amstelhotel en het Paleis voor Volksvlijt op het Frederiksplein, de plek waar nu het gebouw van De Nederlandse Bank staat. Uitwisseling van kennis was belangrijk, vond Samuel Sarphati.

Overlijden

Samuel Sarphati overleed op 23 juni 1866 na een korte ziekte op 53-jarige leeftijd in Amsterdam. Hij werd begraven op de Portugees-Israëlitische begraafplaats Beth Haim in Ouderkerk aan de Amstel. In Amsterdam herinneren het de Sarphatistraat en het Sarphatipark met het Sarphatimonument aan deze opmerkelijke man.

Verdienste

Het is Sarphati's onvergankelijke verdienste geweest dat hij gedurende de vijfentwintig jaar die hij in Amsterdam werkzaam was naast zijn eigenlijke beroep van geneesheer als het ware als 'kinderdokter' van de ontluikende hoofdstad heeft gefungeerd; een 'kinderdokter' echter van groot zeer groot formaat, schreef Salomon Bottenheim in 1945. "Een geneesheer, die zijn diagnose zeer scherp wist te stellen, die steeds het gros van zijn medeburgers met zijn zienersblik ver vooruit was, een man van hoge idealen, geheel onbaatzuchtig, kortom iemand die zichzelf een erezuil heeft mogen oprichten in de roemrijke historie van de eeuwenoude stad aan d'Aemstel en het IJ."

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan geschiedenis van Amsterdam. Lees Amsterdam: Stadsgeschiedenis in 150 episoden als u uw bezoek aan Amsterdam wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van Amsterdam. Samuel Sarphati komt ook voor in onze uitgave Amsterdam: Stadsgeschiedenis in 150 episoden.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Vervolg uw reis door Amsterdam

Amsterdam Hoofdpagina
ABC van Amsterdam

Ruud van Capelleveen schrijft regelmatig een artikel over de rijke geschiedenis van de hoofdstad van Nederland. In dit e-book verzamelde hij 150 verhalen die zijn grote interesse en betrokkenheid tonen. Deze uitgave over Amsterdam bevat 150 episoden uit de rijke geschiedenis van Amsterdam aan de hand van interessante plaatsen en opmerkelijke verhalen. U kunt de geschiedenis van deze prachtige stad en zijn soms eigenwijze inwoners volgen vanaf de middeleeuwen tot in deze tijd.
Amsterdam


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.