Val kabinet-Balkenende-IV

Laatste uren

In de laatste uren van het kabinet-Balkenende-IV eiste premier Jan Peter Balkenende van de PvdA-bewindslieden dat zij in het openbaar zouden verklaren dat alle opties betreffende Uruzgan openbleven. Deze eis, waarmee het kabinet-Balkenende brak met de eerdere belofte om in 2010 de missie in deze provincie in Afghanistan te zullen beëindigen, bleek het breekpunt in de samenwerking tussen CDA, ChristenUnie en PvdA. De ministers van de PvdA gingen niet akkoord en traden uit het kabinet. Het is de vierde keer dat een kabinet onder leiding van Jan Peter Balkenende de eindstreep niet haalt.

Snelle val

Een dag later verklaarde vicepremier Wouter Bos dat hij sinds het rapport-Davids al rekende op een snelle val van het kabinet. Ook voor Jan Peter Balkenende was de breuk onafwendbaar. Het vertrouwen was verdwenen. Het laatste optreden van het kabinet in de Tweede Kamer op donderdagavond was gênant. De breuk in het kabinet was voor iedereen duidelijk zichtbaar: er was geen eenheid meer van kabinetsbeleid; de ministers ventileerden tegengestelde meningen. Op vrijdag, 19 februari 2010, volgde de ministerraad die eindigde met het opstappen van de PvdA-bewindslieden.

Peiling

De eerste peiling na de breuk geeft aan dat de PvdA winst boekt. De kwestie Uruzgan ligt al jaren heel gevoelig in deze partij en het is de vraag of Jan Peter Balkenende en Maxime Verhagen zich voldoende rekenschap hebben gegeven van deze politieke realiteit. Binnen de PvdA heeft altijd een grote weerzin bestaan tegen een Nederlandse deelname in de strijd in Afghanistan.
Deze weerstand nam alleen maar toe toen bleek dat er zo weinig werd bereikt. Bij de recente verkiezingen in Afghanistan bleek het land nog niet rijp voor democratie volgens Westerse norm. Verkiezingsfraude en vriendjespolitiek tekenden de verkiezingen. De zittende president Karzai toonde zich hierin het meest bedreven, maar hij moet rekening houden met een onverminderd sterke Taliban. Ook binnen de regering-Obama gaan nu stemmen op om te onderhandelen met deze terroristische organisatie, want ook Amerika wil zo snel mogelijk weg uit Afghanistan.

Nederlandse troepen

In feite ging het verschil van mening in het kabinet over de tactiek van de terugtrekking van de Nederlandse troepen. Maxime Verhagen en Jan Peter Balkenende wilden dat dit zou gebeuren nadat Afghanen hiervoor zouden zijn opgeleid. De NAVO kwam met een officieel verzoek met een dergelijke strekking. Inmiddels was de politieke realiteit voor de PvdA gewijzigd. Het NAVO-verzoek kon volgens de PvdA niet meer gehonoreerd worden. Wouter Bos sprak deze zienswijze in het openbaar uit en het kabinet-Balkenende-IV stevende af op de ondergang.

Formatie

De vorming van een nieuw kabinet zal niet meevallen. De Nederlandse stemmer is al een jaar of vijftien erg wispelturig. Zo zagen we de op- en afgang van ouderenpartijen, LPF en SP. Op het ogenblik lijkt de PVV van Geert Wilders over het hoogtepunt heen en heeft Alexander Pechtold D66 gereanimeerd. De kiezer is verdeeld. De grootste partijen zijn nu CDA, PvdA, VVD, D66 en PVV. Het zal niet meevallen om na de verkiezingen een meerderheidskabinet te vormen. Ook het volgende kabinet zal uit minstens drie partijen moeten bestaan om te kunnen regeren met een meerderheid in de Tweede Kamer. Een kabinet van meer dan twee partijen dient zelden de beoogde vier jaar uit. Het zal nog lang onrustig blijven in de Nederlandse politiek.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Politiek

Politiek
Overzicht Politiek 2010

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.