Otto von Bismarck (1815-1898)

Duitse kanselier

De Duitse kanselier Otto von Bismarck was de dominantste Duitse politicus van de negentiende eeuw. Als minister-president van Pruisen initieerde hij de Duitse eenwording. Hij werd in 1867 bondskanselier van de Noord-Duitse Bond en zorgde in 1871 voor de vorming van het Duitse keizerrijk. De oprichtingsakte van het keizerrijk werd in het paleis van Versailles getekend.

Eerste jaren

Otto von Bismarck werd op 1 april 1815 geboren in Schönhausen als Otto Eduard Leopold von Bismarck. Hij groeide op in een voorname Pruisische adellijke familie. Bismarck studeerde rechten in Göttingen en Berlijn. Otto von Bismarck zat vanaf de jaren veertig in het Pruisische parlement. Dit parlement had in die tijd echter nog weinig invloed.

Duitse Bond

In de jaren vijftig was Otto von Bismarck afgevaardigde bij de Duitse Bond in Frankfurt. Reeds als parlementariër had Von Bismarck vooral oog voor de economische belangen van Pruisen. Bismarck vond, dat de eenheid tussen de Duitse staten verder versterkt moest worden en hij zette zich af tegen de Oostenrijkse invloed binnen Duitsland. Vooral zijn anti-Oostenrijkse houding werd door de Duitse regering niet gewaardeerd. Daarom werd hij weggepromoveerd als Pruisisch gezant in Sint-Petersburg. Deze functie vervulde hij later in Parijs.

Conflict over legerhervormingen

In 1862 werd Otto von Bismarck door koning Wilhelm I naar Berlijn gehaald, na een conflict tussen de kamer en de regering over legerhervormingen. Otto von Bismarck werd benoemd tot eerste minister van Pruisen en loste het probleem op met intimidatie en juridische foefjes. Hierdoor hoefde hij geen concessies te doen aan het regeringsstandpunt.

Nieuwe Duitse Bond

In de eerste jaren als premier hield Otto von Bismarck zich vooral bezig met de vorming van een nieuwe Duitse Bond, waarin Oostenrijk buitengesloten zou worden. Om dit doel te bereiken voerde hij drie oorlogen, waarvan de belangrijkste tegen Oostenrijk was. Het Pruisische leger drong diep door in Oostenrijk, waarna de Oostenrijkse regering een wapenstilstand aanbood. In het vredesverdrag was de belangrijkste bepaling de opheffing van de Duitse Bond en daarmee de Oostenrijkse inmenging in Duitse aangelegenheden.

Bondsstaat met eigen grondwet

De door Otto von Bismarck gevormde nieuwe Duitse Bond werd een bondsstaat met een eigen grondwet. Deze vorm lijkt veel op de manier waarop Duitsland tegenwoordig wordt bestuurd. Aan het hoofd van de Duitse Bond stond de Pruisische koning en de Pruisische minister-president vervulde de functie van bondskanselier. Hierdoor was Duitsland een grote macht in Europa geworden en ontstond er een probleem met Frankrijk, toen een familielid van de Pruisische koning zich kandidaat stelde voor de Spaanse troon. Frankrijk eiste intrekking van deze kandidatuur, maar Duitsland wilde daar niet over praten.

Frans-Duitse Oorlog

Otto von Bismarck maakte handig gebruik van een telegram over deze kwestie van koning Wilhelm I van Pruisen. Hij maakte een ingekorte tekst van dit 'Emser Depesche' om daarmee Frankrijk te provoceren. De Frans-Duitse Oorlog van 1870-1871 was hiervan het gevolg. Met groot gemak verpletterde het Pruisische leger binnen een jaar Frankrijk. Tijdens de Frans-Duitse Oorlog sloten de Zuid-Duitse staten zich aan bij de Noord-Duitse Bond. In januari 1871 werd het nieuwe Duitse Keizerrijk opgericht in het paleis van Versailles in het verslagen Frankrijk.

Europese conflicten

Na de Frans-Duitse oorlog trad Otto von Bismarck op als bemiddelaar bij andere Europese conflicten, zoals tussen Engeland, Oostenrijk, Turkije en Rusland over de Balkan en de Middellandse Zee. In 1878 organiseerde Otto von Bismarck een congres in Berlijn, waarbij een vrede werd getekend.
Otto von Bismarck voelde een behoudende buitenlandse politiek, gericht op de consolidatie van de positie van Duitsland in Europa.

Maatschappelijke veranderingen

Op binnenlands gebied was Otto von Bismarck minder succesvol. De economie groeide, maar de maatschappelijke veranderingen die hieraan verbonden waren, werden door Von Bismarck niet of te autoritair opgelost. Otto von Bismarck was conservatief en bestreed het streven naar emancipatie van de arbeiders en de katholieken. Hij trachtte de katholieke pers in te binden door allerlei vormen van censuur en door een verbod op socialistische partijvorming konden de arbeiders zich niet verenigen. Ook zorgde Otto von Bismarck voor verregaande wetgeving op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en bejaardenzorg. Er werd algemeen mannenkiesrecht ingevoerd, maar de belangrijkste bevoegdheden bleven bij de Rijksdag.

Laatste jaren

Toen keizer Wilhelm II zich in 1890 wilde presenteren als een krachtig staatshoofd, moest de inmiddels hoogbejaarde Otto von Bismarck het veld ruimen. Von Bismarck kreeg als dank een landgoed, een hertogentitel en een zetel in de Rijksdag en werd als bondskanselier opgevolgd door graaf Leo von Caprivi.

Overlijden

Otto von Bismarck overleed op 30 juli 1898 op zijn slot in Friedrichsruh. Na zijn dood werden honderden monumenten opgericht in Duitsland. Veelal gebeurde dit in de vorm van een toren. Voorbeelden hiervan treft u in Glauchau, Konstanz, Stuttgart en Wuppertal. In Hamburg plaatste men in 1906 een enorm Bismarck-monument van de beeldhouwer Hugo Lederer. In Berlijn staat het Bismarck-Nationaldenkmal en staat in Grunewald een standbeeld van de wandelende staatsman met hond.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij veel aandacht aan de geschiedenis van Duitsland en de mooiste plekjes in dit land. Lees Duitsland: Geschiedenis en Wetenswaardigheden als u uw vakantie in Duitsland wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van dit interessante land.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Politiek

Politiek

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.