Spijt van wandaden in Congo

Spijt over wandaden

De Belgische koning Filip heeft spijt betuigd over de wandaden van zijn voorvader koning Leopold II. Hij deed dit in een brief aan de Congolese president Félix Tshisekedi ter gelegenheid van de viering van de zestigjarige onafhankelijkheid van Congo. De brief kwam onverwacht. Opvallend was dat de koning geen excuses aanbood. In plaats daarvan koos hij voor spijt.

Collectief geheugen

"Deze verjaardag is een uitstekende gelegenheid om onze vriendschappelijke banden te herbevestigen," schreef de Belgische koning. Filip vond dat het nodig werd om "in alle openheid en sereniteit" over de gezamenlijke geschiedenis te praten. "Deze geschiedenis bestaat uit gemeenschappelijke verwezenlijkingen, maar ook uit pijnlijke episoden. Ten tijde van Congo-Vrijstaat werden geweld- en gruweldaden gepleegd die op ons collectieve geheugen blijven wegen."

Zelfstandigheid

Congo werd op 30 juni 1960 onafhankelijk. Patrice-Emery Lumumba werd premier. Joseph Kasavubu werd de eerste president van Congo. Dit ging niet zonder meer. Kort na de onafhankelijkheid ontstond er muiterij in het leger, dat nog geleid werd door koloniale Belgische officieren. Als reactie hierop verving premier Lumumbo deze officieren door Congolezen, waarna de Belgische regering nieuwe troepen zond om de nog in Congo verblijvende Belgen te beschermen. Er gebeurde veel in deze schimmige periode. Premier Patrice-Emery Lumumba werd door Joseph Kasavubu onder huisarrest geplaatst, maar slaagde er korte tijd later in om te ontsnappen. Lumumba werd opgepakt en werd rond 17 januari 1961 onder onopgehelderde omstandigheden in Katanga vermoord. Joseph Kasavubu werd in 1965 afgezet door Joseph-Désiré Mobuto, de man die eerder Lumumba had ontvoerd. Joseph-Désiré Mobuto zou van 24 november 1965 tot 17 mei 1997 regeren als president over Congo.

Leopold II

De periode waar Filip speciaal spijt over had, betrof de periode van 1885 tot 1908, toen Congo onder het persoonlijke bewind stond van koning Leopold II. Tijdens het schrikbewind van de Belgische koning stierven miljoenen mensen in Congo Vrijstaat. Dit werd in zijn tijd in het buitenland al schandalig genoemd. Door de vele internationale persberichten werd de Belgische regering in 1908 gedwongen om een einde te maken aan de private onderneming van de koning: Congo Vrijstaat kwam onder Belgisch bestuur.

Kolonie

Koning Filip betuigde in zijn brief ook spijt over de koloniale van Congo. "Gedurende de daar opvolgende koloniale periode werd eveneens leed veroorzaakt en zijn vernederingen toegebracht. Ik houd eraan mijn diepste spijt te betuigen voor de wonden uit het verleden," schreef Filip aan de Congolese president Tshisekedi. In de koloniale tijd nam de dwangarbeid af en werd het bestuur verbeterd. Congolezen kregen onderwijs en medische verzorging, maar dit gebeurde in een systeem van rassensegregatie. Hoger onderwijs bleef voorbehouden voor blanken. Het koloniale bestuur was bang dat studie de emancipatie van de zwarte bewoners in de hand zou werken. In het algemeen keken de Belgen neer op de Congolezen.

Betogingen

Naar aanleiding van de betogingen na de dood van de zwarte Amerikaan George Floyd ontstond in België veel discussie over het eigen koloniale verleden. Meerdere standbeelden van koning Leopold II werden beklad. Een aantal standbeelden werd uit het straatbeeld verwijderd door de Belgische overheid. De Belgische koning verwees in zijn brief ook naar onze tijd: "Wonden die tegenwoordig weer pijnlijk voelbaar worden door daden van discriminatie, nog te sterk aanwezig in onze samenleving. Ik zal blijven strijden tegen alle vormen van racisme."

Reacties

Juliana Lumumba, de dochter van de vermoorde eerste Congelese premier van Congo, ziet weinig heil in het verwijderen van de standbeelden van Leopold II. "Leopold II maakt deel uit van de geschiedenis van België en van Congo, of je dat nu graag hebt of niet. De geschiedenis gaat niet veranderen wanneer je de beelden weghaalt of ervoor kiest om ze te laten staan," zei Juliana Lumumba tegen een journalist van de VRT. Volgens de Belgische premier Sophie Wilmès heeft koning Filip zelf het initiatief genomen voor de spijtbetuiging. Zij riep ook op voor een grondig debat. Zij wees naar het Belgische parlement, waar een commissie zich over het koloniale verleden zal buigen. "Maar elke stap richting waarheid en naar herinnering vereist dat we eerst het leed erkennen. En die erkenning is duidelijk uitgedrukt door ons staatshoofd in zijn brief voor de Congolezen aan president Tshisekedi," zei Sophie Wilmès.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan royalty en koninklijke huizen. Lees Koninklijke Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van de belangrijkste koninklijke huizen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: Koningshuis België

Koningshuis België
Koninklijke Geschiedenis

In deze bundel is een eerste selectie opgenomen van de artikelen die Ruud van Capelleveen over het Koninklijk Huis schreef. Voor deze uitgave werden de meeste artikelen herschreven, geactualiseerd en aangevuld. Door deze wijzigingen blijven de artikelen interessant; nu en later.
Koninklijke geschiedenis


In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.