Desiderius Erasmus (1469-1536)

Geleerdste humanist van zijn tijd

Erasmus wordt beschouwd als de geleerdste humanist van zijn tijd. In 'De lof der zotheid' dreef Erasmus de spot met allerlei menselijke dwaasheden. Dit boek werd zijn bekendste werk, mede omdat hij daarin een aanval deed op de misstanden van de kerk van zijn tijd.

Humanist

Erasmus was de grondlegger van het humanisme. Menselijke waardigheid en vrijheid vond hij belangrijk. De eigenschappen van de ware mens waren volgens Erasmus: evenwichtigheid, mildheid, verdraagzaamheid en eerlijkheid. Hij had felle kritiek op de kerk van zijn tijd, omdat de kerk geen oog had voor de vier christelijke deugden die hij zo belangrijk vond.

Priesterwijding

Desiderius Erasmus werd omstreeks 1469 in Rotterdam of Gouda geboren uit de onwettige verbintenis van een priester en een zekere Margaretha. Hij werd vernoemd naar de heilige Erasmus. In 1496 nam hij zelf de naam Desiderius erbij aan. Met zijn moeder woonde hij in Gouda en Deventer. Na de dood van zijn moeder ging Erasmus naar school in 's-Hertogenbosch. Erasmus woonde daar in het fraterhuis van de Broeders des Gemenen Levens. In 1487 trad hij in in het klooster Steyn bij Gouda, waar hij begon met de studie van de Latijnse klassieken. Na zijn priesterwijding in 1492 zegde Erasmus het kloosterleven echter vaarwel en aanvaardde de functie van secretaris bij de bisschop van Kamerijk. De bischop stelde hem in de gelegenheid om in Parijs te gaan studeren.

Bonae litterae

Een reis naar Engeland in 1499 bracht Erasmus in aanraking met de geleerden Thomas More en John Colet, waardoor zijn kennis van de 'Bonae litterae' werd verbreed en zijn belangstelling voor het Nieuwe Testament en de kerkvaders werd gewekt. Daarna werkte hij zijn Bijbels-humanistische theologie, de 'Philosophia Christiana', uit. Hij ontwikkelde een rationalistische en moralistische opvatting over het christendom, waarbij weinig waarde werd gehecht aan dogmatische leerstukken en kerkelijke ceremonies. Hierover schreef hij in 1503 zijn publicatie 'Enchiridion militis christiani'.

Lof der zotheid

In Italië verzamelde Erasmus in de jaren 1506-1509 materiaal voor zijn uitgaven van kerkvaders, waarvan in de jaren 1516-1530 een hele reeks zou verschijnen. Terug in Engeland, schreef hij zijn 'Laus stultitiae of Moriae encomium' (Lof der zotheid). 'Lof der zotheid' was een satire op maatschappelijke en kerkelijke misstanden en domheden, die hem een grote faam bezorgde. Van 1511 tot 1514 doceerde hij Grieks aan de universiteit van Cambridge. Van groot belang was zijn 'Novum instrumentum omne' uit 1516, waardoor hij de Griekse tekst van het Nieuwe Testament algemeen toegankelijk maakte. Door paus Leo X van zijn kloostergeloften ontslagen, woonde Erasmus van 1517 tot 1521 in Leuven, maar toen hij daar van ketterse ideeën verdacht werd week hij uit naar Bazel.

Beroemdheid

Inmiddels was Erasmus een beroemdheid geworden. Zijn 'Colloquia' uit 1518 viel bij veel volgelingen in de smaak. Op herhaald verzoek, van onder andere de paus en Hendrik VIII, schreef hij in 1524 tegen Maarten Luther.
Erasmus nam het op voor de vrije wil als voorwaarde voor de zedelijke en religieuze opvoeding. Luthers opvattingen daarentegen baseerden zich op de absolute afhankelijkheid van Gods werkzaamheid en genade. Daarmee was de tegenstelling tussen de beide grote mannen een feit.

Bleef de Roomse kerk trouw

Erasmus bleef de Roomse kerk trouw en zag de reformatie als een revolutionaire beweging. Toen ook in Bazel de hervorming werd ingevoerd, vestigde hij zich te Freiburg im Breisgau, waar hij ongestoord zijn studies kon voortzetten. Desiderius Erasmus stierf op 12 juli 1536.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan ontdekkingen en wetenschappers. Lees Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen om meer te weten te komen over interessante wetenschappers en ontdekkingen. Desiderius Erasmus komt ook voor in onze uitgave Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Wetenschap

Wetenschap en Ontdekkingen

In 'Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen' beschrijft Ruud van Capelleveen wonderlijke ontdekkingen en opmerkelijke levens van wetenschappers die het dagelijkse leven veranderden.
De auteur legt deze lastige onderwerpen uit in begrijpelijk Nederlands, zodat ook u nu kunt begrijpen waarom deze wetenschappers zo belangrijk zijn en deze uitvindingen zo bruikbaar waren.
Wetenschap


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.