Hendrik Lorentz (1853-1928)

Nederlandse natuurkundige

De Nederlandse natuurkundige Hendrik Antoon Lorentz was van 1877 tot 1912 hoogleraar te Leiden en daarna buitengewoon hoogleraar. Lorentz werd in 1902 onderscheiden met de Nobelprijs voor Natuurkunde. Hij ontving deze onderscheiding samen met Pieter Zeeman voor hun onderzoek naar de invloed van magnetisme op spectraallijnen: het Zeemaneffect.

Arnhem

Hendrik Antoon Lorentz werd op 18 juli 1853 in Arnhem geboren. Op de hbs kreeg hij niet alleen hoge cijfers voor exacte vakken. Hij blok ook uit in vreemde talen. Lorentz sprak later vloeiend Engels, Frans en Duits. Hierdoor zou hij later gemakkelijk internationaal contacten aanknopen.

Leiden

Met een hbs diploma konden leerlingen destijds niet rechtstreeks naar de universiteit. Hiervoor was een staatsexamen in Latijn en Grieks nodig. Lorentz begon in 1870 met zijn studie wis-, natuur- en sterrenkunde aan de universiteit in Leiden. Na zijn kandidaatsexamen in 1872 keerde Lorentz terug naar Arnhem. Overdag bereidde hij zich voor op zijn doctoraalexamen en het schrijven van een proefschrift. In de avonduren gaf hij wiskundeles aan de Arnhemse avondschool. Om wat ouder te lijken dan zijn leerlingen liet Lorentz zijn baard staan, schreef Leo Beek.

Breking van het licht

Lorentz heeft een groot aandeel gehad in de ontwikkeling van vele gebieden van de natuurkunde. Reeds in zijn dissertatie, 'Over de theorie der terugkaatsing en der breking van het licht' uit 1875, stelde hij zich ten doel een verklaring van optische verschijnselen te geven met behulp van de elektromagnetische theorie van J.C. Maxwell. Deze theorie bleek zeer bruikbaar.

Elektronentheorie

In 1895 formuleerde Lorentz een elektronentheorie: ook elektriciteit is van atomische structuur; de kleinste deeltjes, elektronen genaamd, zijn in een geleider vrij in hun beweging, maar in een niet-geleider gebonden aan bepaalde evenwichtstoestanden. De onderzoekingen van Hendrik Lorentz op het gebied van het elektromagnetisme vormden de basis voor de relativiteitstheorie van Albert Einstein.

Zeemaneffect

De kroon op Lorentz' werk werd gezet door zijn theorie ter verklaring van het naar zijn leerling genoemde Zeemaneffect, die door experimenten op schitterende wijze werd bevestigd. In 1902 werd hem samen met Pieter Zeeman de Nobelprijs voor natuurkunde toegekend. De onderzoekingen over het Zeemaneffect waren belangrijk, omdat zij inlichtingen verschaften over de bouw van de materie.

Afsluitdijk

Hendrik Lorentz werd ook betrokken bij de plannen tot de bouw van de Afsluitdijk. Als voorzitter van de commissie voor de Zuiderzeewerken, die tot taak had de waterstromingen te berekenen die na de totstandkoming van de Afsluitdijk zouden optreden, leverde hij een belangrijke bijdrage door het oplossen van enkele technische problemen. De Lorentzsluizen bij Kornwerderzand werden naar hem vernoemd.

Overlijden

Hendrik Lorentz overleed op 4 februari 1928 op 74-jarige leeftijd in Haarlem aan een belroosinfectie met koortsaanvallen. Hij werd begraven op Begraafplaats Kleverlaan. Aan de muur van zijn geboortehuis aan de Steenstraat 48 in Arnhem bracht men een plaquette aan. In zijn geboortestad staat ook een groot monument met een sculptuur van Oswald Wenckebach ter ere van Lorentz. Op het Lorentszplein in Haarlem staat een borstbeeld van de wetenschapper.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan ontdekkingen en wetenschappers. Lees Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen om meer te weten te komen over interessante wetenschappers en ontdekkingen. Hendrik Lorentz komt ook voor in onze uitgave Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Wetenschap

Wetenschap en Ontdekkingen

In 'Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen' beschrijft Ruud van Capelleveen wonderlijke ontdekkingen en opmerkelijke levens van wetenschappers die het dagelijkse leven veranderden.
De auteur legt deze lastige onderwerpen uit in begrijpelijk Nederlands, zodat ook u nu kunt begrijpen waarom deze wetenschappers zo belangrijk zijn en deze uitvindingen zo bruikbaar waren.
Wetenschap


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.