Oorlog op Texel: Opstand Georgiërs

Drama in Tweede Wereldoorlog

Een maand voor de Tweede Wereldoorlog in Nederland eindigde door de capitulatie van de Duitsers in mei 1945, speelde zich op Texel een drama af. Sinds enkele maanden voor het einde van de oorlog was op Texel een onderdeel van de Duitse legermacht aanwezig. Dit bataljon bestond uit 800 Georgiërs en 400 Duitse soldaten.
Hoe waren de Georgiërs in Duitse militaire dienst gekomen en hoe waren ze op Texel verzeild geraakt?

Georgiërs

Georgië is sinds 1991 een onafhankelijke republiek. Het land ligt aan de westzijde van de Zwarte Zee, ten dele in Europa, ten dele in Azië. De Georgiërs beschouwen zich echter als volwaardige Europeanen. Het land is ongeveer tweemaal zo groot als Nederland, maar heeft nog geen vijf miljoen inwoners, waarvan bijna 90% een christelijke godsdienst aanhangt. Georgië heeft een lange en zeer bewogen geschiedenis achter de rug. In 1804 werd het land ingelijfd bij Rusland.
Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak werden ook de Georgiërs opgeroepen om hun militaire dienstplicht te vervullen. Een groep van deze dienstplichtigen kwam terecht in Leningrad. Vandaar werd die groep doorgestuurd naar het front in Finland, waar ze in krijgsgevangenschap raakten. Daar leden ze heel wat ontberingen, die veel soldaten het leven kostte. Later werden de Georgiërs via Danzig overgebracht naar Warschau. In het Poolse krijgsgevangenkamp was de situatie echter niet veel beter. Men leed honger en intense kou.

Vrijwilligers

Op een bepaald moment echter werden de Georgiërs van de rest van de gevangenen afgezonderd en kregen ze het ineens heel veel beter. Een manoeuvre van de Duitsers, want na enige tijd werd hen voorgesteld om als vrijwilligers in het Duitse leger dienst te nemen. De keuze was vanzelfsprekend niet eenvoudig. Als ze zouden weigeren zouden ze ongetwijfeld de hongerdood sterven, maar als ze zouden toestemmen zouden ze formeel landverraders zijn. Politiek waren de Georgiërs eigenlijk nooit Russen geworden. Om zich het leven te redden stemden ze ten slotte toe en zo werden ze ingelijfd bij het Duitse leger.

Nederland

De groep kreeg een speciale opleiding als Duitse soldaten en werd vervolgens naar de omgeving van Bordeaux in Frankrijk overgebracht. Hier maakten leden van de groep al snel contact met de Franse ondergrondse strijders, de Maquis. Na enige tijd werden de Georgiërs overgeplaatst naar Nederland, waar ze voor de kustbewaking in Zandvoort werden ingezet. Ook hier kwamen ze al snel in contact met de Nederlandse ondergrondse. Vooral met leden van de communistische patij werden plannen gesmeed voor een opstand tegen de Duitse bezetter. In februari 1945 werd het bataljon waar de Georgiërs deel van uitmaakten, plotseling overgeplaatst naar Texel, maar men kreeg via de ondergrondse nog gelegenheid de Engelsen in kennis te stellen van hun overplaatsing en de melding dat in Zandvoort alleen nog Duitsers voor de kustbewaking waren overgebleven. Dit resulteerde prompt in een bombardement op Zandvoort door de Engelse luchtmacht.

Opstand Georgiërs op Texel

Het bataljon dat begin 1945 naar Texel werd overgeplaatst, bestond uit 1200 man, 800 Georgiërs en 400 Duitsers. Op 5 april kreeg de leider van de Georgiërs van de Duitse commandant op Texel opdracht dat hij zich met zijn mannen reisvaardig moest maken, want ze zouden Texel gaan verlaten. Dit was het moment waarop de Georgiërs besloten in opstand te komen. Op basis van de contacten, die ze met de ondergrondse hadden gehad, rekenden ze er op dat ze van de Engelsen steun zouden krijgen. De Georgiërs maakten snel plannen om te trachten de Duitsers te overweldigen, maar dit resulteerde in een wekenlange strijd; steun van Engelse zijde bleef uit. De Duitsers konden echter wel rekenen op versterking met manschappen en materieel vanuit Den Helder.
Enkele malen verschenen er Duitse aanplakbiljetten, waarin de Nederlandse bevolking met de dood werd bedreigd als ze de 'Russen', zoals de Georgiërs consequent door de Duitsers werden aangeduid, op enige manier te hulp zouden komen.

Wekenlange strijd

De wekenlange strijd, die uiteindelijk op een guerrilla uitdraaide, leidde tot een trieste balans. Van de 800 Georgiërs zijn er 565 gesneuveld. In totaal sneuvelden er 800 Duitse soldaten en waren er meer dan 500 gewonden. Ook de Texelse bevolking kwam er niet ongeschonden vanaf. Er waren 117 doden te betreuren.

Capitulatie

Ook na de capitulatie op 5 mei bleven de Duitsers zich nog als heer en meester gedragen. Pas op 20 mei 1945 kwamen de Canadezen naar Texel. Zij ontwapenden de overgebleven Duitsers en voerden ze af naar het vasteland. Bij het afscheid van de Georgiërs van Texel in juni 1945 beloofde de Canadese commandant Tweedsmuir de Georgiërs dat hij zijn uiterste best zou doen om de gedragingen van de Georgiërs ten opzichte van de Russische autoriteiten te verdedigen en hij heeft woord gehouden.

Tragedie op Texel

Met het vertrek van de Georgiërs naar hun thuisland werd een bijzonder hoofdstuk in de geschiedenis van het grootste Nederlandse Waddeneiland afgesloten.
Een deel van het bovenstaande werd ontleend aan het interessante boekje van J.A. van der Vlis, 'Tragedie op Texel, 6 - 26 april van het jaar 1945', dat in 1945 verscheen bij de uitgeverij H.J.W. Becht in Amsterdam. De heer Van der Vlis beschrijft in dit boekje minutieus hoe de strijd van de Georgiërs tegen de Duitsers, met behulp van de lokale bevolking, zich heeft afgespeeld.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we regelmatig aandacht aan de beslissende momenten en belangrijkste personen in de Tweede Wereldoorlog. Lees Tweede Wereldoorlog: de Hoofdrolspelers als u meer wilt weten over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Tweede Wereldoorlog

Tweede Wereldoorlog
Duitsland in WO2

'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' is de 'wie is wie' van deze oorlog. In deze publicatie nam Ruud van Capelleveen de belangrijkste personen op die een rol van betekenis speelden in dit wereldomvattende conflict. U kunt in deze biografiën snel de belangrijkste feiten opzoeken.
In 'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' van Ruud van Capelleveen treft u de biografieën aan van 165 mannen en vrouwen die in deze oorlog een beslissende rol speelden.
Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.