Schaarste levensmiddelen in de Tweede Wereldoorlog
Hamsteren

Foto Ruud van Capelleveen: Bonkaarten
In de zomer van 1940 werd al flink gehamsterd. Velen herinnerden zich de tekorten aan allerlei spullen in de Eerste Wereldoorlog en legden voorraden aan. Winkeliers verkochten hierdoor in mei 1940 grote hoeveelheden koffie, thee, tabak en kleren. Omdat de aanvoer van levensmiddelen van overzee stagneerde werd de verbouw van gewassen voor menselijke consumptie gestimuleerd. Grasland werd omgeploegd, zodat meer aardappelen en groenten konden worden verbouwd.Eigen teelt
Men had wel geleerd van de schaarste in de Eerste Wereldoorlog. Overal in het land werd de verbouw van eigen teelt aangemoedigd. Ook in de grote steden werden braakliggende terreinen ter beschikking gesteld om voedsel te verbouwen. Grasveldjes en later ook bloemperken en parken werden ontgonnen. Aardappelen en graanproducten vormden de belangrijkste bestandsdelen van het dagelijkse voedsel.Groente en fruit
Vooral aan groente en fruit was in steden een groot gebrek. In de Betuwe hielden boeren in de jaren 1942 en 1943 ongeveer de helft van de oogst achter voor de eigen verkoop. De andere helft vond via de veiling de weg naar de stedeling, maar die moest daar zes keer zoveel voor betalen als de klanten van de boer in de Betuwe. De term 'eigen teelt' bleef vooral hangen aan de producten die van de inlandse tabak werden vervaardigd, als sigaretten (merk Consi), sigaren, pijp-, shag- en pruimtabak.Spoorstakingen
De tekorten in Nederland waren ook te wijten aan de export naar Duitsland. Ongeveer de helft van de via de veiling aangeboden groenten werd geëxporteerd naar Duitsland. Ook de Nederlandse veestapel slonk. Tussen mei 1940 en september 1944 werden elke week, al dan niet tegen betaling, duizenden varkens en runderen naar Duitsland overgebracht. In 1939 waren er in Nederland nog ruim 2,8 miljoen runderen. In 1943 was deze veestapel met 900.000 verminderd. De voedseltekorten in de Randstad namen in 1944 toe als gevolg van de spoorstaking. Voedseltransporten werden als represaille zes weken tegengehouden. De hongerwinter kondigde zich aan.Zwarte markt
In de steden was met name de aanvoer van verse groenten onvoldoende. Ter aanvulling werden aan schoolkinderen vitamine C- en D-tabletten uitgedeeld. De zwarte markt tierde welig. De zwarthandelaren verdienden kapitalen. Op de zwarte markt was bijna alles te koop, maar hiervoor moesten woekerprijzen betaald worden. Luxe goederen zoals bontjassen en juwelen werden geruild voor wat aardappelen, groenten of een stuk vlees.Droppings
In de Tweede Wereldoorlog was Zweden neutraal gebleven. De bezetter keurde de zending van het Zweedse Rode Kruis goed, waardoor in februari 1945 twee scheepsladingen voedsel verdeeld konden worden via winkeliers. Deze zending bestond uit meel, gort, margarine, melkpoeder, groenten, en levertraan. Aan het einde van de oorlog stond de bezetter ook voedseldroppingen toe. Vanuit geallieerde vliegtuigen werd voedsel op open plekken gedropt. Dit gebeurde onder meer bij vliegveld Ypenburg.Tientje van Lieftinck
Na de Wereldoorlog werd op 26 september 1945 al het Nederlandse papiergeld ongeldig verklaard.Alle oude bankbiljetten en munten moesten worden ingeleverd. Tegelijkertijd werden alle banktegoeden bevroren. Iedereen kreeg tien gulden leefgeld. Dit werd het 'tientje van Lieftinck' genoemd. Piet Lieftinck was de toenmalige minister van Financiën. De Nederlanders kregen in de daaropvolgende maanden pas toegang tot hun spaargeld nadat was bewezen dat het geld op rechtmatige wijze was verkregen. Zo liepen veel woekeraars alsnog tegen de lamp en werd meteen veel zwart geld opgespoord.PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we regelmatig aandacht aan de beslissende momenten en belangrijkste personen in de Tweede Wereldoorlog. Lees Tweede Wereldoorlog: de Hoofdrolspelers als u meer wilt weten over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Lees verder: meer Tweede Wereldoorlog
Tweede WereldoorlogLeestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Tweede Wereldoorlog

In 'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' van Ruud van Capelleveen treft u de biografieën aan van 165 mannen en vrouwen die in deze oorlog een beslissende rol speelden.
Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers
Geschiedenis Nederland

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.