Bijltjesdag

Wraakneming na de bevrijding

Na afloop van de Tweede Wereldoorlog nam een deel van de Nederlandse bevolking wraak op 'foute Nederlanders'. NSB'ers en vermeende verklikkers werden in elkaar geslagen of opgesloten. Ook nam men op Bijltjesdag wraak op moffenmeiden, vrouwen en meisjes die een relatie hadden onderhouden met een Duitse soldaat.

Eigenrichting

Wraak is het belangrijkste kenmerk van wat men Bijltjesdag is gaan noemen. In een paar dagen tijd werden in mei 1945 ongeveer 300.000 mensen in elkaar geslagen, kaalgeknipt of opgesloten. De Nederlandse regering had een Bijltjesdag verwacht, maar kon door gebrek aan gezag een grote mate van willekeur en eigenrichting niet voorkomen. De van landverraad verdachte landgenoten werden opgesloten in leegstaande gebouwen en later in kampen. Veelal waren dit de kampen die in de oorlog door de Duitsers waren gebruikt.

Westerbork

Ook kamp Westerbork in Drenthe werd hiervoor gebruikt. Westerbork was in 1939 door de Nederlandse regering gebouwd om de Joodse vluchtelingen te huisvesten. Op 1 juli 1942 nam de Duitse bezetter het kamp over. Zij gebruikten Westerbork als doorgangskamp. Vanuit dit kamp werden 102.000 Joden en 245 Roma per trein gedeporteerd naar de concentratiekampen in Duitsland, Polen en Tsjechië. Na de bevrijding droeg kampcommandant Albert Konrad Gemmeker het bevel over en vluchtte naar Amsterdam. Hij werd gearresteerd en werd enige tijd in Westerbork opgesloten. Gemmeker kreeg twaalf jaar celstraf omdat niet bewezen kon worden dat de Joden vermoord werden.

Geweld

Van 17 april 1945 tot 1 januari 1949 werd Westerbork gebruikt door de Nederlandse overheid. In het kamp werden collaborateurs en NSB'ers in afwachting van hun proces opgesloten. In de eerste maanden kwamen tientallen gevangenen om het leven door geweld, systematische ondervoeding en epidemieën. De doden werden door de bewakers in een nabijgelegen bos in een massagraf begraven. Soms kwam de misstanden in de openbaarheid. Volgens Loe de Jong kwamen de structurele De vaste Tweede Kamercommissie voor Privaat- en Stafrecht bezocht in 1946 een aantal interneringskampen, waaronder kamp Westerbork. "Tot haar leedwezen heeft de Commissie moeten constateren, dat er aan tewerkstelling der gedetineerden nog zeer veel ontbreekt," oordeelden de Kamerleden. De gedetineerden werden als nummer en niet als mens beschouwd.

Speciale gerechtshoven

De regering stelde speciale gerechtshoven in om de belangrijkste oorlogsmisdadigers te berechten. Het bestaande recht voldeed niet om de verdachten veroordeeld te krijgen. In 1943 had de regering in Londen een aantal besluiten genomen dat werd aangevuld met het Besluit politieke delinquenten 1945. Mede hierdoor kon de doodstraf worden toegepast. Uiteindelijk werden veertig mensen ter dood gebracht onder deze bijzondere rechtspleging.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we regelmatig aandacht aan de beslissende momenten en belangrijkste personen in de Tweede Wereldoorlog. Lees Tweede Wereldoorlog: de Hoofdrolspelers als u meer wilt weten over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Tweede Wereldoorlog

Tweede Wereldoorlog
Gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog

'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' is de 'wie is wie' van deze oorlog. In deze publicatie nam Ruud van Capelleveen de belangrijkste personen op die een rol van betekenis speelden in dit wereldomvattende conflict. U kunt in deze biografiën snel de belangrijkste feiten opzoeken.
In 'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' van Ruud van Capelleveen treft u de biografieën aan van 165 mannen en vrouwen die in deze oorlog een beslissende rol speelden.
Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.