Havensluis Gouda

Havensluis met tolhuis in Gouda

Gouda ligt aan twee rivieren. Aan de zuidkant van Gouda ligt de Hollandse IJssel. Ten westen van de stad ligt de Gouwe. De waterverbindingen spelen in onze tijd geen rol van betekenis meer. Bij de Havensluis - ook wel IJsselhavensluis genoemd - zal het vroeger een drukte van belang zijn geweest.

Handel

Veel goederen werden over het water vervoerd. De Havensluis diende tevens als tolhuis. Hier woonde de gaarder van de tol van de grafelijkheid. Door de gunstige ligging aan de waterwegen groeide Gouda snel in de middeleeuwen. De handel profiteerde van de boycot van Vlaanderen door de Hanze vanaf het begin van de tweede helft van de vijftiende eeuw, schreef Horst Lademacher. "Door de sterke uitbreiding van de zeehandel met de Oostzeelanden kon de lakenindustrie van het graafschap tot volle bloei komen."

Havensluis vanaf tolhuis richting centrum Gouda

Vroeger had Gouda een open verbinding met de Noordzee. De verschillen tussen eb en vloed waren merkbaar in de stad. De Havensluis werd gebouwd in 1615 als keersluis. Hiermee werd het door Hollandse IJssel aangevoerde slib tegengehouden en bleef de haven van Gouda toegankelijk.
Bij de Havensluis kunt u de in 1996 gerestaureerde sluisdeuren bewonderen. Aan het begin van de jaren vijftig werd aan de buitenzijde van de Havensluis een dam met een duikersluis aangelegd. Hierna werd de Havensluis niet meer gebruikt als doorgaande scheepsroute.

Mallegatsluis

Vlakbij de oude Havensluis in Gouda ligt de Mallegatsluis, Dit is een schutsluis met hefdeuren. Een verbinding tussen de Hollandsche IJssel en de Turfsingel. De Mallegatsluis is vijfenveertig meter lang en acht meter breed. De doorvaarthoogte wordt beperkt door de hefdeuren: circa 4,65 meter. In het gras naast de Mallegatsluis ligt een gedenksteen met de tekst 'Gedempte sluys in 1766'. De cijfers van deze inscriptie zijn bijna onleesbaar. Deze sluis ligt net buiten de middeleeuwse stadskern en werd in de loop der eeuwen talrijke malen vernieuwd.

Mallegatsluis Gouda met haven

Jacob van Deventer maakte in 1585 een kaart van de stad Gouda waarop de 'sluis buiten de stad' al staat afgebeeld. De sluis tussen de Hollandsche IJssel en de Turfsingel werd tussen 1576 en 1578 aangelegd op aanwijzing van prins Willem van Oranje. Hij wilde een doorgaande verbinding tussen de Hollandsche IJssel en de Gouwe voor oorlogsschepen. Tijdens het Beleg van Leiden was dit euvel aan het licht gekomen. De oorlogsschepen van de opstandige staten konden niet naar Leiden varen om te helpen bij het ontzet van Leiden. In de eerste jaren mocht de koopvaardij geen gebruik maken van de Mallegatsluis. Zij moesten door de oude Havensluis. Pas vanaf 1598 mocht ook de vrachtvaart gebruik maken van de voor oorlogsbodems bestemde sluis.

Zicht op centrum vanaf Mallegatsluis

In het eerste deel van de Turfsingel - vanaf de Mallegatsluis - zag ik een aantal historische schepen in de haven liggen. Om het behoud van historische bedrijfsvaartuigen te bevorderen werd de Landelijke Vereniging tot Behoud van het Historisch Bedrijfsvaartuig (LVBHB) opgericht. Vanwege de lange naam wordt deze vereniging voor cultureel erfgoed ook aangeduid als 'het Historisch Bedrijfsvaartuig'.

Historische schepen in Turfsingel

Het gaat hierbij om schepen die meer dan vijftig jaar oud zijn, meldt de LVBHB. "Vrijwel alle schepen zijn in handen van particulieren, die hun schip vaak letterlijk van de sloop hebben gered. De schepen worden zonder (of met maar een heel klein beetje) subsidie, met veel liefde en kennis in de vaart gehouden."
Bij de haven bij de Mallegatsluis staan bankjes. Er is altijd wat te zien in deze haven. U hoeft zich niet te vervelen tijdens de rustpauze in uw stadswandeling.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Leven in de delta

'Leven in de delta' is een reis door de tijd en door Nederland. De teksten en de vele foto's verduidelijken veel.
U komt veel te weten door het lezen van 'Leven in de delta'. Ruud van Capelleveen heeft veel geschreven over kastelen, de ontwikkeling van de spoorwegen in Nederland en de Tweede Wereldoorlog. Ook deze onderwerpen zijn goed vertegenwoordigd in 'Leven in de delta'.
Leven in de delta

Lees verder: geschiedenis Zuid-Holland

Zuid-Holland
Fotoreportage Gouda

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.