Paleis van Justitie in Arnhem

Rechtbank in centrum

Op de plek van het enkele jaren geleden verbouwde moderne Paleis van Justitie aan de Walburgstraat, stond vanaf de negentiende eeuw ook reeds een voornaam pand, waarin recht werd gesproken. Dit gerechtsgebouw in neoclassicistische stijl werd in 1833 gebouwd onder leiding van stadsarchitect Anthony Aytink van Falkenstein.

Markt

Vroeger was de hoofdingang van het Paleis van Justitie aan de Markt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het gerechtsgebouw totaal verwoest. De ingangspartij van het gerechtsgebouw van Van Falkenstein imponeerde met vier Dorische zuilen. Een fragment van een van deze zuilen werd gered uit de puinhopen. Deze zuil staat nu als een soort monument opgesteld op het Airborneplein.

Nieuw gerechtsgebouw

Het duurde jaren voordat men begon aan een nieuw gerechtsgebouw in Arnhem. Jarenlang waren de verschillende onderdelen van het gerechtsapparaat op verschillende locaties verspreid over de stad gehuisvest. Op 9 januari 1959 ging eindelijk de eerste paal de grond in. In juni 1963 kon het nieuwe gerechtsgebouw officieel in gebruik genomen worden. Ten opzichte van het oude gerechtsgebouw werd de nieuwbouw een kwartslag gedraaid.

Schepenbanken

In Arnhem wordt al heel lang recht gesproken. In 1233 kreeg Arnhem stadsrechten. Als gevolg hiervan werd de stad bestuurd door eigen schepenen en een door de graaf aangestelde rechter. De schepenen hadden niet alleen een bestuurstaak: zij spraken ook recht. "Vanaf het midden van de vijftiende eeuw waren er in Arnhem twee schepenbanken," schreef Brand Beumer. Ook in die tijd waren er aparte rechters voor kleine en voor grote geschillen. De grote geschillen werden ook wel 'halszaken' genoemd. De gedagvaarde kon door dit rechtscollege tot de strop veroordeeld worden. Voor de uitvoering van de doodstraf stelde de stad een scherprechter, in de volksmond ook wel beul genoemd, aan. "De beul was in de stad geen geziene figuur," wist Beumer.

Ondervraging

In onze tijd past men bij het oplossen van misdrijven tijdens een politieverhoor in Nederland alleen nog psychische marteling toe. In vroeger tijden was dat anders. Een ondervraging was door het gebruik van martelinstrumenten geen pretje. Soms bezweken verdachten al voordat er recht gesproken was. Het Bijbelse principe 'oog om oog, tand om tand' speelde een voorname rol: afschrikking en vergelding, daar ging het vooral om. Voor lichte vergrijpen werd een veroordeelde in het openbaar tentoongesteld. Ook werd een hand afgehakt of gebrandmerkt om de dader blijvend kenbaar te maken. Vanaf 1703 werden de straffen op de Markt voor het stadhuis uitgevoerd, vertelt Beumer. "Een ter dood veroordeelde werd later als voorbeeld ter afschrikking aan een drukke verkeersweg op de Galgenberg opgehangen." Deze Galgenberg bevond zich waarschijnlijk bij de Hommelseweg. In 1840 werd de doodstraf in Arnhem afgeschaft.

Salomonsoordeel

Tegenwoordig betreedt het publiek de rechtbank aan de Walburgstraat. Aan deze zijde staat een opvallend monument, het 'Salomonsoordeel' van André Schaller uit 1958. De verdachten die zich in Arnhem aan de gebefte 'Salomon' moeten vertonen, worden aan de achterzijde aangevoerd via de Prinsenhof.
In onze tijd zijn in het Paleis van Justitie naast de rechtbank ook een gerechtshof, een arrondissementsparket en het ressortparket gevestigd. De werkzaamheden zijn divers en opgesplitst in vijf sectoren: bestuursrecht, civiel recht, familie- en jeugdrecht, kantonrecht en strafrecht.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de geschiedenis van Arnhem. Lees meer over de geschiedenis van Arnhem. Ons interessante e-book over de geschiedenis van Arnhem is een aanrader. Deze stad heeft veel te bieden. Arnhem speelde al in de vijftiende eeuw een belangrijke rol.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Gerelateerd: geschiedenis Arnhem

Gelderland
Gemeente Arnhem
Arnhem A/Z

Arnhem is de stad die tijdens de Tweede Wereldoorlog de speerpunt vormde tijdens Operatie Market Garden. Hierbij bleek de verovering van de Rijnbrug in het centrum van Arnhem 'een brug te ver'. De Slag om Arnhem en de gevolgen hiervan ontbreken natuurlijk niet in deze uitgave. Arnhem heeft echter veel meer te bieden, dan enkel oorlogsherinneringen. De stad speelde al een belangrijke rol in de vijftiende eeuw.
Geschiedenis Arnhem


Deze uitgave over Gelderland van Ruud van Capelleveen is zeker niet saai te noemen. Gelderland heeft een rijke geschiedenis en ook landschappelijk veel te bieden. De auteur informeert u op onderhoudende wijze over de geschiedenis en wetenswaardigheden van de honderdvijftig meest interessantste plaatsen in Gelderland.
Bezienswaardigheden in Gelderland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.