Jan van Schaffelaar in Barneveld

Hoekse en Kabeljauwse twisten

Voor de Nederlands Hervormde Kerk in Barneveld staat een standbeeld van Jan van Schaffelaar, de man die tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten van de toren sprong. De kerktoren werd op 16 juli 1482 door de Kabeljauwen onder leiding van Jan van Schaffelaar ingenomen. De Hoekse soldaten vielen de toren aan en wilden de Kabeljauwen alleen vrije doorgang geven als hun leider van de toren werd gegooid. Zijn soldaten voelden daar niets voor, maar Van Schaffelaar offerde zich op.

Zelfmoord Schaffelaar

"Lieve gezellen, ik zal toch sterven en ik wil u geen last bezorgen," zei Jan van Schaffelaar. Hij ging op de torentrans staan, zette zijn handen in zijn zij en sprong. Van Schaffelaar zou de val overleefd hebben, maar op de grond alsnog door de Hoeken gedood zijn.

Leven Jan van Schaffelaar

Over het leven van Jan van Schaffelaar is niet veel bekend. Men neemt aan dat hij aan de zijde van de Bourgondische koning Karel de Stoute vocht tegen de Zwitsers. Hij zou na enkele jaren in Franse dienst zijn teruggekeerd naar Utrecht. Tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten werd David van Bourgondië - de bisschop van Utrecht en een bastaardzoon van Filips de Goede - uit Utrecht verjaagd door de Hoeken. Na het vertrek van de bisschop werd de stad door de Kabeljauwen met een beleg uitgehongerd. Hertog Johan II van Kleef kwam de inwoners van Utrecht te hulp. Hij liet voedsel naar Utrecht brengen. Deze transporten werden aangevallen door de Kabeljauwen, de belegeraars van Utrecht.

Roem

Jan van Schaffelaar was mogelijk één van de aanvoerders van de ruitergroepen van bisschop David van Bourgondië, die de transporten moesten onderscheppen, maar dit weten we niet zeker want er werd pas veel later over deze gebeurtenis geschreven. In 1698 beschreef de Utrechtse historicus Antonius Matthaeus de sprong van Jan van Schaffelaar in Barneveld. In de negentiende eeuw groeide hij uit tot een bekende middeleeuwer toen enkele schrijvers de roemruchte geschiedenis opdisten. Hiervan was de historische roman 'De schaapherder' (1838) van Jan Frederik Oltmans de belangrijkste. In 1853 werd het kasteel De Schaffelaar in Barneveld naar de middeleeuwse krijgsheer vernoemd. Maar dit huis, dat op de plek van het verdwenen kasteel Hackfort werd gebouwd, heeft niets te maken met de ruiterleider uit de tijd van de Hoekse en Kabeljauwse twisten.

PS

Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Gelderland

Gelderland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.