Franse aanval in 1672

Lodewijk valt Republiek aan

Koning Lodewijk wilde in 1672 met een ongekende snelle aanval Nederland overrompelen. De aanval zou gedeeltelijk over het grondgebied van bevriende vorsten lopen. Dit aanvalsplan werd bedacht door de markies van Louvois, de oorlogsminister van Frankrijk. Ondertussen werkte Karel II aan de uitbreiding en uitrusting van de Britse vloot. Steeds duidelijker tekende zich de mogelijkheid van een samenwerking tussen Frankrijk en Engeland af. Ook in Holland begreep men in het vroege voorjaar van 1672 dat de Republiek zou worden aangevallen.

IJssellinie

Op 23 maart 1672 overviel de Engelse marine de retourvloot uit Smyrna. In een strijd van enkele dagen veroverden de Engelsen enkele koopvaarders en konvooischepen. Den Haag ontving op 27 maart 1672 de Engelse oorlogsverklaring. Op 7 april kwam de Franse verklaring. Johan de Witt hield de regenten voor dat een stootkussen van drie verdedigingslinies het hart van de Republiek, Holland, zou beschermen. Het sterkste en modernste fort van Maastricht zou de eerste klap incasseren. De Rijn vormde de tweede barrière. Deze natuurlijke grens werd beschermd met zes forten. De IJssellinie vormde de derde verdedigingsring.

Diplomatie in het Rampjaar

De Republiek vertrouwde niet alleen op de militaire voorbereidingen. De Staten-Generaal kondigden een vasten- en gebedsdag af. Daarnaast was er de diplomatie. Johan de Witt zond zijn beste diplomaat naar Berlijn om steun te vragen aan de Duitse keurvorst Frederik Willem. Godard Adriaan van Reede, de kasteelheer van Amerongen, vroeg in Duitsland steun voor de Republiek. Herhaaldelijk werd hij teleurgesteld door de regering in Den Haag. Zijn vragen werden zelden beantwoord en hij moest daarom op eigen kompas in het troebele diplomatieke water varen. Godard Adriaan van Reede ontving wel steeds aanvullende opdrachten.

Berlijn

Na Berlijn reisde hij door naar de keurvorst van Saksen in Dresden, om ook hem bij het bondgenootschap tegen Engeland en Frankrijk te betrekken. Daniël Oem van Wijngaarden, de heer van Werkendam, vertrok in opdracht van Johan de Witt met twee koetsen en een groot gevolg naar Kopenhagen. Toen Van Reede dit vernam voelde hij zich gekleineerd, maar hij ging onverdroten voort en sloot uiteindelijk een belangrijke overeenkomst met de Duitse keurvorst. Op 6 mei 1672 ondertekende Frederik Willem een verdrag waarin werd vastgelegd dat Berlijn een leger van 20.000 man zou samenstellen om de Republiek te hulp te komen. Als tegenprestatie betaalde de Republiek zeshonderdduizend gulden.

Drama aan de Rijn

Op 17 mei 1672 trok het Franse leger richting Republiek. De vesting Maastricht liet men links liggen. Een klein deel van de Franse legermacht bleef achter om deze vesting van de buitenwereld af te sluiten. De eerste slag werd hiermee eenvoudig door koning Lodewijk vermeden. Koning Lodewijk passeerde Maastricht en richtte zich nu op de verdedigingswerken in het zuidoosten. De zes forten langs de Rijn werden overrompeld door de Fransen. De overmacht was te groot en de verdediging te zwak. Wezel capituleerde op 5 juni 1672. In de Republiek raakte men in paniek.

Paniek

Het drama aan de Rijn trok een diep spoor van ontreddering. Verhalen over plunderende en moordende Franse troepen bereikten de stedelingen. Holland werd overspoeld door vluchtelingen. De regenten in Utrecht brachten hun huisraad in veiligheid: met wagens en schuiten bracht men de kostbaarheden naar de Hollandse steden. De Republiek probeerde zich te verdedigen tegen een verdere aanval naar het noorden en het westen. De enige lichtpunten waren de acties van de vloot. Michiel de Ruyter en Cornelis Tromp konden enkele malen een invasie vanuit het westen voorkomen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Leven in de delta

'Leven in de delta' is een reis door de tijd en door Nederland. De teksten en de vele foto's verduidelijken veel.
U komt veel te weten door het lezen van 'Leven in de delta'. Ruud van Capelleveen heeft veel geschreven over kastelen, de ontwikkeling van de spoorwegen in Nederland en de Tweede Wereldoorlog. Ook deze onderwerpen zijn goed vertegenwoordigd in 'Leven in de delta'.
Leven in de delta

Lees verder: meer geschiedenis

Hoofdpagina Geschiedenis
Triple Alliantie

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.