Admiraal Cornelis Tromp
Nederlandse admiraal

Peter Lely: Cornelis Tromp (detail), ca. 1675
Cornelis Tromp was de tweede zoon van admiraal Maarten Harpertsz Tromp en zou net als zijn vader admiraal van de Vloot van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden worden. Cornelis was een vurige Orangist. In 1672 was hij betrokken bij de moord op Johan en Cornelis de Witt bij de Gevangenpoort in Den Haag, voordat Willem III stadhouder werd.Schout-bij-nacht
Cornelis werd op 3 september 1629 in Rotterdam gedoopt. Hij leerde het vak van zeeofficier op de Aemilia, het vlaggenschip van zijn vader. Stadhouder Frederik Hendrik benoemde hem in 1645 tot luitenant. Twee jaar later verving hij Anthonie de Lijdekercken als commandeur en in augustus 1649 werd hij tot kapitein benoemd.Onder Jan van Galen vocht hij in 1650 en 1651 tegen de Barbarijse zeerovers. Hij vocht ook tegen de Engelsen in de Middellandse Zee. Cornelis Tromp nam op 14 maart 1653 deel aan de Slag bij Livorno. Tijdens deze zeeslag sneuvelde Jan van Galen. Toen hij thuiskwam hoorde hij dat zijn vader voor de kust van Zuid-Holland bij de Slag bij Ter Heijde was gesneuveld. Maarten Tromp werd in de borst geraakt door een musketkogel van een sluipschutter. Cornelis wilde zijn vader opvolgen, maar op dit aanbod ging de admiraliteit van de Republiek niet in. Hij werd in november 1653 wel tot schout-bij-nacht bij de admiraliteit van Amsterdam benoemd.
Schandaal
Cornelis Tromp vocht tijdens het breken van de Zweedse blokkade bij Danzig onder Michiel de Ruyter. In 1657 vertrok hij met een vloot naar de Middellandse Zee voor een konvooidienst. Dit leidde tot een schandaal. Men betichtte hem er van dat hij de oorlogsschepen zou hebben gebruikt om een handeltje te drijven. Cornelis Tromp werd beboet en op non-actief gesteld. Pas in 1662 mocht hij terugkomen, toen Michiel de Ruyter hem nodig had op de Middellandse Zee.Slag bij Lowestoft
Tijdens de Slag bij Lowestoft in de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog was Tromp commandant van het vijfde eskader. De Republiek leed de zwaarste nederlaag in de geschiedenis van de Nederlandse marine, maar Tromp slaagde er in om een groot deel van de vloot veilig thuis te brengen. Cornelis Tromp werd daardoor zeer populair en aangesteld als voorlopig bevelhebber, maar hij moest weer een stapje terugdoen, toen Michiel de Ruyter in augustus 1665 terugkeerde. Tromp werd hierdoor zeer jaloers op De Ruyter.Vierdaagse Zeeslag
De naamsbekendheid van Cornelis Tromp groeide na de Vierdaagse Zeeslag. Tijdens deze zeeslag in juni 1666 werd de HMS Prince Royal door Tromp zwaar beschadigd. Hij wilde het schip naar Nederland slepen, maar op bevel van Michiel de Ruyter werd het Britse vlaggenschip in brand gestoken. Cornelis Tromp was daar erg boos over en zou nog jarenlang compensatie eisen voor de door hem misgelopen vergoeding. Tromp werd desalniettemin als held binnengehaald.Tweedaagse Zeeslag
Ook in de Tweedaagse Zeeslag in augustus 1666 voer Cornelis Tromp weer onder bevel van Michiel de Ruyter en weer ontstond er een probleem. Tromp had de Britse achterhoede verslagen, maar dit gebeurde zo ver van de hoofdmacht, dat hij De Ruyter niet meer te hulp kon komen. Michiel de Ruyter verweet hem daarom de nederlaag. Tromp verdedigde zich door via zijn zwager Johan Kievit een verslag van de zeeslag uit te geven. Kievit bleek later betrokken bij een poging om Willem III aan de macht te helpen, de affaire Buat. Zijn zwager vluchtte naar Engeland en werd bij verstek ter dood veroordeeld. Zijn familie werd beboet voor het pamflet en Cornelis Tromp werd op non-actief gesteld.Trompenburgh
Tromp trad in januari 1667 in het huwelijk met de schatrijke weduwe Margaretha van Raephorst. Haar landgoed in 's-Graveland werd door Daniël Stalpaert verfraaid. Het landhuis Trompenburgh kreeg de vorm van een schip, was omgeven door water en kreeg een dak, dat werd vormgegeven als een scheepsdek. In de zomermaanden ontving Tromp hier zijn voorname en welgestelde gasten. Onder deze vrienden waren veel Orangisten.Rampjaar
Het jaar 1672 werd een Rampjaar. Lodewijk XIV van Frankrijk viel de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden binnen, terwijl ook Engeland de Republiek de oorlog verklaarde. Johan de Witt moest aftreden en werd met een vervalst bericht naar de Gevangenpoort gelokt, waar zijn broer Cornelis vastgehouden werd. Een opgehitste volksmenigte, waaronder waarschijnlijk ook een aantal oude matrozen van Cornelis Tromp, maakten de broers De Witt op beestachtige wijze af. Tromp was die middag in een verderop gelegen herberg en zag hoe de lichamen van Johan en Cornelis de Witt werden verminkt.Tromp en de Ruyter
Willem III van Oranje-Nassau profiteerde van de onrust in het Rampjaar. Hij werd in dat jaar aangesteld als stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht. Willem III wilde de Orangist Tromp belonen voor zijn hulp in het Rampjaar en hem verzoenen met Michiel de Ruyter. Dit ging niet gemakkelijk, want Tromp maakte tijdens het eerste gesprek met Michiel de Ruyter een beledigende opmerking over de echtgenote van de admiraal. Pas maanden later keerde Cornelis Tromp terug bij de Nederlandse marine. Als hij zich fatsoenlijk gedroeg, beloofde Willem III, zou hij De Ruyter na diens dood opvolgen als opperbevelhebber. Cornelis Tromp vocht tijdens de Derde Engels-Nederlandse Oorlog in 1673 in drie zeeslagen: de twee zeeslagen bij Schooneveld en de Slag bij Kijkduin.Engeland en Denemarken
In 1673 streed Cornelis Tromp tegen het door hem zeer gewaardeerde Engeland. Na de Vrede van Westminster in 1674 raakte hij nog enger bevriend met koning Karel II van Engeland. In 1675 bezocht hij Londen, waar hij als baronet in de Engelse adelstand werd verheven. Tromp wees echter een eredoctoraat van Oxford af. Cornelis Tromp nam na het overlijden van de Nederlandse opperbevelhebber van de Deense vloot, de functie van Koert Adelaer over. Bij deze gelegenheid benoemde Christiaan V van Denemarken hem tot ridder in de Orde van de Olifant. Op 11 juni 1676 versloeg hij de Zweedse vloot in de Slag bij Öland en op 7 juli heroverde hij Ystad, een strategisch gelegen havenstad aan een baai in het zuiden van Zweden. Als dank werd hij door Christiaan verheven tot graaf van Syllisborg.Admiraal-generaal
Michiel de Ruyter werd tijdens de Slag bij Agosta in april 1676 geraakt door een kanonskogel. Zijn rechterbeen werd verbrijzeld en het voorste deel van zijn linkervoet werd afgeschoten. Zijn been werd geamputeerd, maar na enige dagen ontstond wondkoorts. De Ruyter overleed een week later op de Eendracht in de baai van Syracuse. Cornelis Tromp kon hem niet direct opvolgen. Hij was nog in Deense dienst. Op 8 mei 1678 kreeg hij zijn ontslag, maar voordat hij naar Nederland kwam, deed hij nog mee aan een aanval van de keurvorst Frederik Willem van Brandenburg op het toen nog Zweedse Rügen. Tromp werd pas in februari 1679 tot bevelhebber van de vloot van de Republiek benoemd en al snel ontstonden problemen. Het ging vooral over geld. In 1682 maakte hij een schadestaat op. Uiteindelijk kreeg hij ongeveer tien procent, 13.647 guldens, op voorwaarde dat hij voorgoed van verdere aanspraken afzag.Laatste jaren
Stadhouder Willem III had spijt van zijn besluit. Cornelis Tromp voer niet meer en werd in april 1684 als bevelhebber opgevolgd door Cornelis Evertsen de Jongste. Evertsen functioneerde niet en Tromp keerde in 1690 nog korte tijd terug als bevelhebber. De drank had zijn gestel echter al te ver aangetast. Cornelis Tromp overleed op 26 mei 1691. Hij werd bijgezet in de grafkelder van de familie Tromp in Delft.Gerelateerd
Het vlaggenschip van Cornelis Tromp werd door Ludolf Bakhuizen in 1671 vastgelegd. Daniël Stalpaert ontwierp voor hem het buitenhuis De Trompenburgh in 's-Graveland. Andere belangrijke Nederlandse zeehelden waren Cornelis Evertsen de Jongste, Johan Evertsen, Willem Joseph van Ghent, Piet Hein en Maarten Harpertszoon Tromp.PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Lees verder: meer geschiedenis
BiografieMaarten Harpertszoon Tromp
Leestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Geschiedenis Nederland

Leven in de delta
Nederlandse Kastelen

Nederlandse kastelen
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.