Kasteel Dirks Steenhuis Warmond

Oud-Teylingen

Warmond kende in de middeleeuwen zes kastelen. De meeste zijn echter al lang verdwenen. Een van die verdwenen kastelen was Dirks Steenhuis. Dit kasteel lag aan het einde van de Oude Dam, even ten westen van het klooster Mariënhave. Op een detail van de kaart van Kuyper is aangegeven waar het kasteeltje ongeveer lag.

Verwarring

Vele tientallen jaren is er verwarring geweest over de naam, vooral ook omdat het ook Oud-Teylingen werd genoemd. Het werd met deze naam aangeduid omdat het kasteel gesticht was door leden van de familie Van Teylingen en omdat zij er ook gewoond hadden. Hun stamslot was de befaamde ruïne van Teylingen in Voorhout. Het andere slot in Warmond dat Oud-Teylingen werd genoemd is intussen ook al lang verdwenen. Dit kasteel werd later, nog in de middeleeuwen, Lockhorst genoemd en stond dicht bij de Warmonderleede ten zuiden van de huidige Noordermeerstraat. Dirks Steenhuis werd ook Huis Warmont genoemd, maar Dirks Steenhuis had niets van doen met het huidige Huys te Warmont, dat nog steeds ten noorden van het dorp staat.

Verwarring

In het boek van Fockema Andreae c.s., Kastelen, ridderhofsteden en buitenplaatsen in Rijnland (Arnhem, Gijsbers en Van Loon 1952, herdrukt in 1974) wordt Dirks Steenhuis op pag. 90 nog Oud-Teylingen genoemd. In het boekje De Ruïne van Teylingen van Ingrid Moermond wordt op pag. 9 al gesproken over het steenhuis van Dirk van Teylingen. Drs. R.H. Klok echter noemt Dirks Steenhuis in zijn boek Archeologisch reisboek van Nederland uit 1977 nog de waterburcht Teylingen te Warmond. Met het fraai uitgevoerde, in 2014 verschenen boek van Mathieu Fannee wordt echter veel duidelijkheid geschapen in onder meer de kwestie Oud en Nieuw-Teylingen. Hij beschrijft in zijn boek uitvoerig de geslachten, die het in Warmond in de jaren 1200 tot 1400 voor het zeggen hadden en daarbij komen de zes kastelen, die Warmond rijk was, uitvoerig aan de orde.

Heer van Teylingen

Dirks Steenhuis werd zeer waarschijnlijk gesticht door de vader van Dirk, heer van Teylingen, die leefde van ongeveer 1251 tot 1282. Het werd naar hem genoemd en hij heeft er ook gewoond. Die vader van Dirk was Willem van Teylingen, die onder meer in 1198 en 1244 wordt vermeld. Na de dood van Dirk werd zijn zoon Jan de kasteelheer. Deze overleed echter kinderloos omstreeks 1304. De eigendom van Dirks Steenhuis viel toen terug in het bezit van de graven van Holland. Deze schonken om de een of andere reden het kasteel aan de heren van Voorne. Op hun beurt blijken deze heren Dirks Steenhuis rond het midden van de veertiende eeuw te hebben verhuurd aan Dirks Arentsz van Warmond. Van hem is weinig bekend, maar hij zal verwant zijn geweest aan de andere Van Warmonds, die in het dorp Warmond voorkwamen.

Plaats waar Dirks Steenhuis stond

Hendrik van Borsele

In 1358 kwam er een andere bewoner en wel een neef van de vrouwe van Voorne. Dat was Hendrik van Borsele, die kasteelheer van Alkemade was en daarom niet zelf op Dirks Steenhuis zal hebben gewoond. Dirks Steenhuis heette vanaf die tijd plotseling Oude Teylingen, maar het heeft daana niet lang meer bestaan. In 1386 blijkt het kasteel al 'geruime tijd' verdwenen te zijn.

Opgravingen Renaud

Er zijn geen afbeeldingen van Dirks Steenhuis bekend, maar de opgravingen onder leiding van Jaap Renaud in de zomer van 1965 hebben toch veel bijzonderheden aan het licht gebracht. Het kasteel werd gebouwd op een cirkelvormig omgracht terrein met een doorsnede van ongeveer vijftig meter. Het leek daarmee een ronde burcht te zijn geweest. Dirks Steenhuis begon echter als woontoren met een grondoppervlak van 11 bij 14,50 meter. De toren werd aan de westzijde van het terrein, vrijwel tegen de gracht aan gebouwd.

Plaats waar Dirks Steenhuis stond

Stenen

Voor de bouw werden stenen gebruikt met een formaat van 32 x 15 x 8 cm, waarmee de bouw gedateerd kan worden in de dertiende eeuw. Tegen de toren werd een bijgebouw neergezet met de afmetingen 8 x 6,50 meter. Pas later werd het ronde, door een gracht omgeven terrein van een ommuring voorzien. De cirkelvormige ommuring was afgeplat aan de westelijke zijde, waar de toren was opgetrokken. Tegenover de toren kwam aan de oostzijde later nog een poortgebouw te staan. Bij de opgravingen werden nog veel meer bouwresten gevonden. Deze zullen voor een deel afkomstig zijn geweest van het klooster, dat in latere eeuwen op dit terrein werd gebouwd en inmiddels ook weer is verdwenen.

Ligging

Dirks Steenhuis werd gebouwd op grond, die boven het huidige maaiveld heeft gelegen, maar in later eeuwen vergraven zal zijn. In deze drassige omgeving wilde men al in de dertiende eeuw graag droge voeten houden. Voor de opgravingen heeft het vrijwel cirkelvormige terrein gefungeerd als moestuin, maar tegenwoordig maakt het deel uit van de kinderboerderij De Kloosterhof.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Moerman, Ingrid W.L.; De ruïne van Teylingen deel XXVI uit de serie Nederlandse Kastelen, uitgegeven door de Nederlandse Kastelenstichting en de ANWB in 1976.

Renaud, J.G.N.; Warmond of Voorhout, deel I en II; gepubliceerd in 1984 in: Castellologica, verkenningen, deel I, Doorn, Nederlandse Kastelenstichting, 1983.

Fannee, Mathieu; Tlant te Waremunde, een studie over Warmond in de middeleeuwen (1100-1400), Warmond, Historisch Genootschap Warmelda, 2014.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.