Kasteel Teylingen in Voorhout

Ronde waterburcht

De eerste burchten in Nederland waren rond. Vele waren ontstaan uit een motte, die er uitzag als, nu nog steeds, de burcht van Leiden. Teylingen lijkt echter een gewone ronde waterburcht te zijn, die dateert uit het begin van de dertiende eeuw.

Donjon en een poorttoren

Het slot bestond aanvankelijk uit een donjon en een poorttoren met traptoren. Deze gebouwen waren verbonden met een hoge bakstenen ringmuur van ongeveer 7 meter hoogte, met een weergang op bogen. Het geheel lag in een cirkelvormige gracht. De voorburcht lag op een apart terrein voor de burcht, dat ook omgracht was. In latere jaren werd de donjon vervangen door een in de ringmuur opgenomen torenvormig bakstenen woongebouw, dat enkele verdiepingen hoog was.

Bewaking van de Rijndijk

Het slot werd hier gesticht ter bewaking van de Rijndijk en de weg naar Haarlem aan de rand van de toenmalige bestaande bossen. Er is wel erg veel fantasie voor nodig om deze situatie in gedachten op te roepen als je je op het terrein van de huidige burchtruïne bevindt !

Huidige burchtruïne

De huidige burchtruïne heeft een diameter van circa 37 meter. Aan de noordzijde bevindt zich het poortgebouw. Tegen de muur aan de oostzijde is het hoofdgebouw opgetrokken, dat nu nog een hoogte heeft van circa 19 meter. Aan de binnenzijde is de breedte daarvan ca 16 meter, aan de muurzijde circa 24 meter. De diepte van het hoofdgebouw is ongeveer 11 meter.

Oud-Teylingen

Een ander Teylingen, dat Oud-Teylingen heette, maar later Lokhorst werd genoemd, heeft gelegen bij Warmond.

Graven van Holland

Oorspronkelijk werd Teylingen bewoond door de Heren van Teylingen, maar het begin van de geschiedenis van Teylingen ligt nogal in het duister. Al spoedig echter verviel het slot aan de graven van Holland. Zij maakten van Teylingen de ambtswoning van de houtvesters van Holland. De bekendste bewoner van Teylingen was wel Jacoba van Beieren, die het slot ook als houtvester bewoonde. Vooral gedurende de laatste dagen van haar leven, woonde ze op Teylingen en overleed er in 1436. Aan haar herinneren nog de specifiek gevormde Jacobakannetjes uit de middeleeuwen, die veelvuldig bij opgravingen in slotgrachten worden gevonden.

Tachtigjarige Oorlog

Kasteel Teylingen kreeg het in de Tachtigjarige Oorlog zwaar te verduren. Vooral in de beginjaren van deze oorlog werd het slot tijdens gevechtshandelingen zwaar beschadigd. Omstreeks 1614 werd het kasteel niet meer opgeknapt, maar men bouwde op de voorburcht een gerieflijker onderkomen. Het werd een paleisachtig gebouw, dat we kennen uit een anonieme pentekening uit 1724. Ook werden rond het kasteel en het nieuwe woongebouw kasteeltuinen en een park aangelegd. De verdedigbaarheid van de burcht was in die tijd niet meer nodig. Men ging het accent leggen op een prettige bewoonbaarheid. Die voorgebouwen werden overigens omstreeks 1800 gesloopt.

Verval na brand in 1677

Toen dan ook in 1677 de donjon opnieuw grote schade opliep, ditmaal door een brand, liet men de woontoren niet meer opknappen. Sindsdien verviel Teylingen steeds meer tot de ruïne, zoals we die nu kennen. Dat we de ruïne nu nog kunnen bewonderen, komt omdat bij een verkoop omstreeks 1800 bepaald werd dat de donjon met de ringmuur niet gesloopt mocht worden. Er werden steeds meer gronden rond de kasteelruïne verkocht, totdat er voor het kasteel nog maar een klein gedeelte overbleef.

Eigendom van de Nederlandse Staat

In 1888 werd de ruïne het eigendom van de Nederlandse Staat en kwam het op de monumentenlijst te staan, zodat de ruïne van Teylingen geconsolideerd kon worden. Dank zij de oprichting van de Stichting Slot Teylingen in 1975 werd de ruïne en haar omgeving sterk verfraaid. De stichting zorgde er voor dat er met steun van het Rijk weer enkele gronden in de directe nabijheid van de slotruïne konden worden aangekocht, zodat Teylingen niet meer op een zo beperkt terrein stond. Verder zorgde de stichting er voor dat de slotgrachten opnieuw werden uitgegraven en dat er een nieuwe toegangsbrug werd gemaakt. Daarom is de ruïne van Teylingen nu een sieraad in de bollenstreek.

Ligging en bezichtiging

Slot Teylingen kan worden bezichtigd. Het slot ligt ten noordwesten van het dorp Sassenheim. De ruïne is het gemakkelijkst te bereiken door vanaf de afslag Noordwijkerhout op de A44 in de richting van Noordwijkerhout te rijden. De ruïne van Teylingen bevindt zich dan - voorbij het kruispunt met de N208 (naar Lisse) - aan een zijweg links van deze weg, direct na het verlaten van het dorp Sassenheim.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. De burchtruïne Teylingen in Voorhout is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen in Nederland 4

Dit vierde deeltje in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks bevat een aantal interessante kasteelbeschrijvingen. In dit deel staan een groot aantal kastelen uit Limburg, zoals Amstenrade, Borgharen, Eijsden, Neercanne en Valkenburg en andere pareltjes uit andere delen van het land, zoals Gelderland, Noord-Holland en Groningen.
In Kastelen in Nederland 4 van Ben Hendriks staan dertig interessante kastelen.
Kastelen in Nederland 4

Literatuur

Drs. Ingrid W.L. Moerman, De Ruïne van Teylingen, deel XXVI uit de serie Nederlandse Kastelen (uitg NKS/ANWB), z.p., 1976.

A.G. Schulte (red.), Ruines in Nederland, Zwolle, 1997.

Jos Stöver e.a. (red.), Kastelen en buitenplaatsen in Zuid-Holland, Zutphen, 2000.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.