Kasteel Eerde

Kasteel in parklandschap

Links van de Hammerweg, de weg van Den Ham naar Ommen, ligt - juist ten noorden van een bocht van de Regge - het nog steeds fraaie kasteel Eerde. Het kasteel ligt in een prachtig parklandschap. In de middeleeuwen was Eerde een geducht roofridderslot, in de vorige eeuw een vredelievend oord en tegenwoordig is er een internationale kostschool in het kasteel gevestigd. Een tijdlang was kasteel Eerde ook het centrum van de theosofische beweging 'De ster van het Oosten', een beweging geleid door Krishnamurti.

Landgoed

Het kasteel is in principe niet voor het publiek toegankelijk, wel het landgoed er om heen. Kasteel en landgoed zijn eigendom van de Vereniging Natuurmonumenten. Het kasteel werd verhuurd aan de internationale school. Kasteel Eerde is met haar grachten en haar bouwhuizen via het voorplein heel goed te zien. De Vereniging Natuurmonumenten heeft een wandeling rond het kasteel uitgezet.

Roofridder

In de dertiende eeuw stond hier een sterk houten kasteel, dat toen al Huis Eerde werd genoemd. Kort voor 1400 woonde hier de roofridder Evert van Essen, die strooptochten in de omgeving hield. Vooral langstrekkende kooplieden moesten het ontgelden. Het regende klachten over het roofridderslot Eerde. De Overijsselse landsheer, de bisschop van Utrecht, moest ten slotte wel tegen hem optreden, want zo'n gedrag kon zelfs in die tijd niet getolereerd worden. Het kostte de troepen van de landsheer toch nog vijf weken voor de belegering van kasteel Eerde succes had. Het kasteel werd door de belegeraars in brand gestoken om te voorkomen dat de oude toestand weer zou terugkeren.

Twickelo

Kort na 1400 kwam Eerde in het bezit van het geslacht van Twickelo, een familie die hier twee eeuwen lang de scepter zou zwaaien. Het huis Eerde werd weer opgebouwd. In 1520 werd Huis Eerde aangeduid als "die borch". Eerde zal toen dus weer een weerbaar huis zijn geweest. In de strijd tussen de bisschop van Utrecht en de hertogen van Gelre werd kasteel Eerde rond 1520 geplunderd door de Zwollenaren, die hertog Karel van Gelre waren toegedaan.

Van Pallandt

Door huwelijk kwam Huis Eerde in 1583 aan de familie Van Renesse, maar verschillende leden van deze familie kwamen van tijd tot tijd in geldnood en zo moest ten slotte Eerde worden verkocht.
De nieuwe eigenaar werd Johan Werner van Pallandt, die uit het Gelderse stamde. Hij werd door de Overijsselse leenkamer in 1709 beleend met 'het huis en de havezate Eerde, het bouwhuis de tienden en de andere onderhorige goederen'. Johan Werner was een goed militair, die het uiteindelijk schopte tot generaal.

Nieuw Eerde

Johan Werner van Pallandt liet het oude huis Eerde geheel afbreken en bouwde een nieuw Eerde, te midden van een groots aangelegd park. In de loop der jaren kocht de familie verschillende stukken grond in de omgeving om het landgoed uit te breiden. Omstreeks 1914 was het landgoed aangegroeid tot een oppervlakte van circa 1400 ha.

Padvinders, filosofen en gelovigen

In 1911 raakte Philip Dirk van Pallandt in de ban van de padvinderij, die was gesticht door Sir Robert Baden-Powell. In een boerderij op het landgoed werd een trainingscentrum ingericht, bedoeld voor de opleiding van leiders en leidsters.
Rond 1920 werden er ook contacten gelegd met de 'Orde van de Ster van het Oosten', de theosofische beweging van Krishnamurti. Het landgoed werd jarenlang een begrip tot in 1929 de 'Orde van de Ster' plotseling werd ontbonden.
Daarna verhuurde Van Pallandt kasteel Eerde aan de Quakers, een eeuwenoude godsdienstige beweging. Zij stichtten hier een internationale school met internaat, die nog steeds in Eerde is gevestigd. Men houdt zich bezig met basisonderwijs en middelbaar onderwijs. Alleen in de jaren van de Tweede Wereldoorlog was de beweging van de Quakers niet actief.

Vereniging Natuurmonumenten

In 1965 werden alle goederen onder Eerde ingebracht in een vennootschap, de 'Landgoed Eerde N.V.'. Thans zijn kasteel en landgoed in eigendom bij de Vereniging Natuurmonumenten. Het fraaie park rond kasteel Eerde werd in het begin van de achttiende eeuw aangelegd in de Hollands-classicistische stijl. Natuurmonumenten zorgt er voor dat de lanen één voor één worden verjongd en dat er voldoende oude bomen blijven staan voor vogels die er hun broedgebied hebben. Het gebied is dan ook bij voortduring een schitterend wandelgebied.

PS

Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Jhr. A.J.Gevers en A.J. Mensema, De havezaten in Salland en hun bewoners, Alphen aan den Rijn, 1983.

Klaas Goïnga, Overijssel voor ontdekkers, kastelen, havezaten landgoederen, Zwolle, 1999.

Het Natuurboek, de gebieden van Natuurmonumenten, 's-Graveland, 2005 (een uitgave van de Vereniging Natuurmonumenten).

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.