Kasteel Heenvliet of Ravesteyn

Kasteel in Zuid-Holland

Op het eiland Voorne in Zuid-Holland ligt het stadje Heenvliet, een plaats die thans deel uitmaakt van de gemeente Nissewaard. Direct ten zuiden van het centrum waar het Ambachtshuis staat, ligt de ruïne van het kasteel Heenvliet of Ravesteyn.

Geschiedenis

Waarschijnlijk is de naam Heenvliet ontleend aan de betekenis van het vroeger anders geschreven eerste deel van Heenvliet, dat heim zou zijn geweest. Dat woord betekende huis of woning. De naam Heenvliet zou dus betekenen: huis of woning gelegen aan een riviertje. Waarom de ruïne van Heenvliet ook Ravesteyn wordt genoemd is niet zeker; in de middeleeuwen was deze naam in ieder geval nog niet bekend. Merkwaardig is wel dat er op het voormalige eiland Voorne nog meer kastelen waren met de uitgang 'stein'.

Eiland van Voorne

Omstreeks 1250 moet hier het kasteel Heenvliet of Ravesteyn door een lid uit het geslacht Van Voorne zijn gebouwd, misschien als opvolger van een houten voorganger. Heenvliet is vermoedelijk het grootste kasteel geweest van een groep van kastelen, die ter verdediging van dit gebied waren gebouwd. Die andere kastelen waren Bleydesteyn, Blicksteyn, Leeuwesteyn en Wyelesteyn. Van deze andere kastelen is niets meer over, met dien verstande dan, dat het nog bestaande Ambachtshuis werd gebouwd op de fundamenten van Wylesteyn.
Het geslacht Van Voorne werd omstreeks 1400 opgevolgd door de heren van Cruyningen, die het slot tot 1670 in hun bezit hielden. Deze familie moest Heenvliet, door schulden gedwongen, verkopen. Hierna kwam het kasteel in het bezit van verschillende, elkaar opvolgende families. In 1781 vererfde Heenvliet op Pieter Graafland. Door latere vererving kwam het kasteel in handen van de huidige bezitters.

Vierkant kasteel

Het oudste stenen kasteel was een fors vierkant gebouw, dat vier uitspringende torens had. Het gebouw bestond uit drie verdiepingen en was voorzien van een puntdak. In een van de torens bevond zich een spiltrap, die toegang gaf tot de verschillende verdiepingen. De andere torens waren alleen bereikbaar via de weergangen. In de veertiende eeuw werd er tegen het oorspronkelijke gebouw, de donjon, een woonvleugel gebouwd, waarvoor zelfs de gracht moest worden verlegd. Enkele decennia later werd kasteel Heenvliet vernield door brand, maar vrijwel onmiddellijk weer herbouwd.
Later werd het kasteel nog verder uitgebreid. Omstreeks 1500 werd de zuidwestelijke toren verbouwd en vergroot en werd meer aandacht aan het wooncomfort geschonken. De aanvankelijke functie van de kastelen, de verdedigbaarheid, nam immers, door het toenemen van de kracht van de kanonnen, zienderogen af.

Watergeuzen

In 1572 werd kasteel Heenvliet door de Watergeuzen in brand gestoken. Het kasteel werd daarna niet meer ingericht om als woning of verdedigbaar gebouw te dienen. Wel werden de kelderruimten nog enige tijd gebruikt als gevangenis.

Opgravingen

In de jaren zestig van de vorige eeuw werden er onder leiding van J.G.N. Renaud uitvoerige opgravingen bij de ruïne uitgevoerd. Omdat er aan het kasteel sinds de zestiende eeuw niet meer werd gebouwd, konden specifieke kenmerken worden gevonden. Onder meer werd de eerste uitbreiding van 1350, die later weer verdween, nu blootgelegd. Ook konden de brugkelder en de voormalige poortdoorgang worden blootgelegd, waaruit veel conclusies over de middeleeuwse aanleg konden worden getrokken.
Het is te hopen, dat de vrij in de weilanden staande ruïne in deze situatie bewaard zal kunnen worden. Het zou bijzonder jammer zijn als oprukkende bebouwing, zoals op vele plaatsen elders (denk bij voorbeeld aan het kasteel Dever bij Lisse), de ruïne zou kunnen gaan domineren.

Ligging

Heenvliet ligt circa acht kilometer ten oosten van Brielle (Den Briel). Via Rotterdam-Zuid is Heenvliet te bereiken via de A15 en de N218 (afslag kort na de Botlektunnel). De kasteelruïne kan van tijd tot tijd, meestal op zaterdag, en op afspraak worden bezichtigd.

Ruïne van Heenvliet

In Heenvliet staat, ten westen van het fraaie stadje, de ruïne van Heenvliet, die ook Ravesteyn wordt genoemd. Het middeleeuwse kasteel is al een ruïne sinds het begin van de Tachtigjarige Oorlog.
Ruïne van Heenvliet

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Kasteel Heenvliet of Ravesteyn komt ook voor in de door Ben Hendriks geschreven uitgave Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen in Nederland

Over elk kasteel in Nederland kan Ben Hendriks een bijzonder verhaal vertellen. De meeste kastelen hebben een bijzondere bouwgeschiedenis of werden bewoond door een markante edelman. Zo beschrijft Ben Hendriks in zijn artikel over het verdwenen kasteel in de gemeente Bronckhorst over de heren van Bronkhorst en worden de graven en hertogen van Gelre genoemd bij de beschrijving van kasteel Rosendael.
Kastelen in Nederland

Literatuur

J.M.M. Wielinga, De ruïne van Heenvliet en het Ambachtshuis van de Heren van Heenvliet, de geschiedenis van de heerlijkheid Heenvliet en haar eigenaren, uitgave van de Nederlandse Kastelenstichting, 1985 (Nieuwe reeks, deel 7).

A.G. Schulte (red.), Ruïnes in Nederland, Zwolle, Waanders Uitgevers, 1997.

De Nederlandse kastelengids, Wijk bij Duurstede/Bussum, NKS/ Uitgeverij THOTH, 2004.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.