Kasteel Helmond
Tekst: Ben Hendriks
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Galerij op de binnenplaats
Foto Ben Hendriks: Kasteel Helmond
De binnenplaats van het kasteel van Helmond is niet groot meer sinds architect Hanrath in de twintiger jaren van de vorige eeuw voor de oorspronkelijke voorgevel een galerij bouwde. Dat vond men nodig, omdat het kasteel door de gemeente in gebruik zou worden genomen als gemeentehuis.Ruime hal
De kamers achter de oorspronkelijke voorgevel van het kasteel liepen allen in elkaar over. Men wilde daarvoor een gang creëren, zodat de kamers individueel toegankelijk konden worden gemaakt en toen men eenmaal toch bezig was, besloot men daarvoor een ruime hal te bouwen. Ook de oostelijke vleugel kreeg er een galerij voor. Dit alles ging natuurlijk wel ten koste van de oorspronkelijke binnenplaats, die vrijwel gehalveerd werd.Eigendom van de gemeente
Maar sinds de ingebruikneming in het begin van de vorige eeuw, is het kasteel eigendom van de gemeente en voor het publiek toegankelijk geworden. Aanvankelijk moest het museum de ruimten delen met de gemeentesecretarie. Deze situatie duurde tot 1980, toen de gemeentesecretarie kon verhuizen naar het nieuw gebouwde stadskantoor. Sindsdien is het gemeentemuseum van groot belang geworden. Het heeft intussen een eigen collectie tekeningen en schilderijen bijeengebracht, die geënt is op de mens en zijn werk. Heel bijzonder in Nederland.Opvolger van een ouder kasteel
Het kasteel van Helmond werd gebouwd als opvolger van een ouder kasteel. Deze voorganger was een ronde burcht, die op enige honderden meters afstand van het huidige kasteel heeft gelegen. Dit kasteel werd nog lang "het Oude Huys" genoemd. Een belangrijke reden, die tot een nieuwbouw van kasteel Helmond kan hebben geleid is vermoedelijk dat de eenheid van stad en kasteel vergroot kon worden, waardoor de verdedigbaarheid van zowel stad als kasteel kon worden verbeterd, want ook de stadsmuur werd in deze tijd opgetrokken. Voor de bouw van het nieuwe kasteel was al wel duidelijk geworden dat een vierkant kasteel beter verdedigd kon worden dan een ronde burcht.Vierkante burcht
Het huidige kasteel is daarom een vierkante burcht, vergelijkbaar met het Muiderslot in Muiden en kasteel Hernen in het Rijk van Nijmegen. Het kasteel is vrijwel vierkant, ca 35 x 35 meter, met op iedere hoek een ronde toren met een middellijn van circa 8 meter. De voorgevel is georiënteerd op het noorden. Het poortgebouw is niet bijzonder geaccentueerd. Het springt maar nauwelijks uit de gevel. De bouw begon omstreeks het jaar 1400 en het kasteel werd in de jaren daarna afgebouwd. Kasteel Helmond was aanvankelijk dubbel omgracht, maar er is nu nog maar een gracht, direct rond het kasteel, over. De kelders met de gewelven zijn nog in een staat, die doet denken aan de stichtingstijd, maar op de andere verdiepingen zijn in de loop der tijd veel aanpassingen gemaakt, die het gebruiksdoel moesten dienen. Slechts enkele gestucte plafonddelen zijn overgebleven, evenals enkele schouwen.Twee eenzame vierkante torentjes
Voor het kasteel staan twee eenzame vierkante torentjes, die deel hebben uitgemaakt van de vroegere voorgebouwen van het kasteel. Ze zijn ook te zien op een anonieme prent uit de achttiende eeuw.Bewoners
In de twaalfde eeuw maakte het gebied rond Helmond deel uit van de bezittingen van de van Hornes. Als het huidige kasteel wordt gebouwd is dat het eigendom van de familie Van Berlaer. Al in 1433 wordt deze familie opgevolgd door de familie Van Cortenbach. Ruim twee eeuwen later gaat het kasteel dan over in handen van de familie Arberg en Vallangin. De muntmeester Carel Frederik Wesselman kocht de heerlijkheid met het kasteel Helmond in 1781.Felle brand in het kasteel
In 1549 heeft er een felle brand in het kasteel gewoed, waarbij vooral de westvleugel en de daken van het gebouw schade hebben gekregen, maar een volledige verwoesting heeft zeker niet plaats gevonden. Bij de verbouwingen, die in 1922 en later, in 1981, plaats vonden, heeft men sporen gevonden, die hier op wijzen.Carel Frederik Wesselman van Helmond
De laatste particuliere bewoner van het kasteel was jonkheer Carel Frederik Wesselman van Helmond. Het was hem niet onverschillig wat met het kasteel zou gaan gebeuren als hij het aan de gemeente zou overdragen. De gemeente verzekerde hem, dat het kasteel in de toekomst voor gemeentedoeleinden zou worden gebruikt. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog en het overlijden van jonkheer Carel, kon de overdracht van het kasteel aan de gemeente Helmond pas in 1921 zijn beslag krijgen. In de akte van aankoop werd uitdrukkelijk opgenomen dat de aankoop gebeurde "uitsluitend voor de openbare dienst, in het bijzonder ten behoeve van de gemeenteadministratie." In 1923 werd het kasteel door de gemeente daadwerkelijk in gebruik genomen.Ligging
Foto Ben Hendriks: Kasteel Helmond
Kasteel Helmond ligt nu te midden van de stadsbebouwing, niet ver van de Zuid-Willemsvaart ten zuiden van de traverse over dit kanaal. De traverse is de verbinding van het centrum van Helmond met Eindhoven. De Nederlandse Hervormde Kerk en de R.K. Lambertuskerk liggen op enige afstand ten noordoosten van het kasteel. Het kasteel is dus gemakkelijk te vinden vanuit het centrum van de stad. Dicht bij het kasteel is een (kleine) parkeerplaats.PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Kasteel Helmond is opgenomen in Kastelen in Nederland.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Literatuur
Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie
Kastelen NederlandKasteel Helmond Dossier
Leestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Kasteelgeschiedenis
Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.Kastelen: Van motte tot buitenplaats
Nederlandse Kastelen
Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.