De binnenplaats van een kasteel

Kastelen in detail

Bij verscheidene kastelen werd in de middeleeuwen een muur gebouwd om een beschermde ruimte te creëren voor het dagelijks leven in het kasteel. Heel vaak gebeurde dat door te beginnen vanaf het eerste gebouw, meestal een woontoren, met het bouwen van een muur. Deze muur liet een ovale of rechthoekige ruimte ontstaan, waarbinnen het dagelijks gebeuren zich veilig kon afspelen.

Gebouwen

In de loop van vele jaren daarna ontstonden meer gebouwen tegen de kasteelmuren tot dat soms alle ruimten tegen die muren werden ingenomen door verschillende gebouwen. Dit waren dan niet alleen onderkomens voor de ondergeschikten van de familie, die het kasteel oorspronkelijk had gesticht of hun opvolgers, maar ook bedrijfsgebouwen. Dat waren de stallen voor de paarden en wat vee, gebouwen voor materiaal om de landbouw te kunnen bedrijven, opslagruimten, en zo voort. Bij het Muiderslot werden tegen twee muren aanvullende gebouwen neergezet. De zuidmuur bleef vrij van bebouwing en in de oostmuur werd een zware poorttoren gebouwd. Bij kasteel Hernen dat in Gelderland tussen de Maas en de Waal ligt, werden tegen alle muren gebouwen geconstrueerd. Hernen kent geen poorttoren, de poort bevindt zich aan de oostzijde en geeft een doorgang van de binnenplaats naar buiten onder en tussen de bebouwing tegen de oostmuur.

Kasteel de Haar

Bij het herbouwde kasteel de Haar werd de oorspronkelijke binnenplaats door de architect P.J.H. Cuypers in het begin van de vorige eeuw geheel overdekt, waardoor een grote hal ontstond. Deze kap bestaat uit ijzeren spanten met een houten tongewelf. Tijdens deze verbouwing werd de oorspronkelijke ingang, die aan de noordwestzijde was gelegen, door Cuypers verplaatst naar de oostgevel. Die overkapping door Cuypers heeft destijds nog al wat kritiek opgeleverd, want er waren critici die de hal van kasteel De Haar vergeleken met een stationshal. Cuypers heeft zich echter uitgeleefd met reliëfs, beeldhouwwerk en houtsnijwerk, waardoor er in feite een nieuw kunstwerk is ontstaan. Cuypers heeft niet de bedoeling gehad het middeleeuwse kasteel te laten herverschijnen, maar om van De Haar een ideaalbeeld en symbool te maken zoals een middeleeuws kasteel er uit gezien zou kunnen hebben. De Haar is dan ook een sprookjeskasteel geworden, waarover vrijwel een ieder zijn bewondering zal uitspreken.

Open binnenplein

Er zijn ook kastelen, die geen ommuring hadden zoals het Muiderslot, maar aan de voorzijde een open binnenplein kenden. Dat binnenplein was ontstaan doordat de zijvleugels naar voren waren gebouwd. In latere eeuwen werd een dergelijk binnenplein dan bij het gebouw betrokken door de voorzijde van de vleugels te verbinden met een nieuwe voorgevel.
Een mooi voorbeeld hiervan is kasteel Nederhemert, waar in het begin van de negentiende eeuw het open binnenplein werd vervangen door een nieuwe vleugel. Dit nieuwe geveldeel gaf het oude middeleeuwse kasteel het aanzien van een buitenplaats, waarbij wel het kasteelkarakter aanwezig bleef. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd kasteel Nederhemert zwaar beschadigd, maar na vele jaren werd het kasteel in middeleeuwse stijl herbouwd. De achttiende-eeuwse uitbreiding is dus niet terug gekeerd.

Foto's

Muiderslot binnenplaats

Kasteel Hernen, binnenplaats

Binnengevel en plafond hal kasteel De Haar

Voorgevel kasteel Neerijnen voor de verwoesting in WO II

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder over kastelen

Nederlandse Kastelen
Middeleeuwse kastelen

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.