Burcht van Kessel of Kasteel Keverberg

Kasteel in Limburg

De burcht van Kessel wordt soms ook de Keverberg genoemd. Deze naam heeft het kasteel te danken aan de familie Van Keverberg, die een tijd lang eigenaresse van het kasteel is geweest.

De familie Van Keverberg

De familie Van Keverberg bezat de burcht van Kessel ongeveer een eeuw. In 1779 erfde Karel, een zoon van Rudolf van Keverberg en Judith van Merwijk, de burcht van zijn oom, een broer van zijn moeder. Het huwelijk van deze broer, Willem, was kinderloos gebleven en hij besloot zijn neef het familie-eigendom na te laten. Een nazaat van Rudolf verkocht het kasteel, bijna honderd jaar later, in 1876, aan een kloosterorde.

Zusters van de Goddelijke Voorzienigheid

De Congregatie van de Zusters van de Goddelijke Voorzienigheid richtte het kasteel in als klooster en maakte er een meisjespensionaat van. Het kasteel werd toen het St. Aloysiusgesticht genoemd. De zusters hebben verbouwingen laten uitvoeren om de burcht van Kessel geschikt te maken voor zijn nieuwe functie.

De toegang tot het kasteel

Een van de belangrijkste wijzigingen werd een verandering van de toegang tot het kasteel. Bij de grootscheepse consolidatie van het kasteel in de zestiger jaren van de vorige eeuw werd de ruïne op dit punt niet in de oude staat hersteld, omdat men de herinnering aan de laatste bewoners erg belangrijk vond. Onze grote kastelenkenner de heer J.G.N. Renaud, betreurt dit zeer en vindt dat het behoud van deze toegang geen enkele zin heeft. Voor de rest van de consolidatie ging men hoofdzakelijk uit van de middeleeuwse toestand van de burcht.

Mottekasteel

De burcht van Kessel is, net als de burcht van Leiden, een echt mottekasteel. De heuvel waarop het latere kasteel verrees is een kunstmatige hoogte, die dicht langs de rivier de Maas werd opgeworpen, uiteraard om het scheepvaartverkeer op de rivier te kunnen controleren. Op deze heuvel bouwde men rond het jaar 1000 een aanvankelijk houten versterking. Een eeuw later werd deze versterking vervangen door een vrijwel vierkante, stenen woontoren met twee meter dikke muren en afmetingen van ongeveer vijftien bij vijftien meter.

Ringmuur

De woontoren verdween en de heuvel werd aanzienlijk opgehoogd. Op de verhoogde motte werd een ringmuur gebouwd, vergelijkbaar met de Leidse burcht, die een ronde vorm heeft. De burcht van Kessel werd echter ovaalvormig met afmetingen van circa twintig bij dertig meter. In de loop der eeuwen werden er tegen de ringmuur allerlei gebouwen opgetrokken tot er vrijwel geen vrije binnenruimte meer over was. Ook aan de buitenzijde werden twee zware torens gebouwd, die toegang gaven tot de burcht.

De graven van Kessel

De eerste bewoners van de burcht van Kessel waren de graven van Kessel, die van omstreeks het jaar 1100 tot circa 1300 heer en meester waren op de burcht. Sinds 1196 waren zij echter leenmannen van de graaf van Gelre. Het Land van Kessel maakte toen deel uit van het Overkwartier van Gelre, waarvan Roermond de hoofdplaats was. Dit Overkwartier was op zijn beurt een deel van het Graafschap, later hertogdom Gelre, dat verder ongeveer bestond uit de gebieden, die nu nog de provincie Gelderland vormen.
De laatste graaf van Kessel, Hendrik V, was in financiële moeilijkheden geraakt, door de vele oorlogen, die hij had moeten voeren. Hij zag zich gedwongen de burcht van Kessel omstreeks 1279 te verkopen. Reinald I van Gelre stelde daarop Godfried Berck, die onder Hendrik V al kastelein was, als zijn vazal op de burcht aan. Hij en zijn nazaten gingen zich vanaf dat moment Heren van Kessel noemen.
De burcht van Kessel bleef in het bezit van deze familie tot het slot in 1541 aan de familie van Merwijk overging. Zoals we al zagen, kwam Kessel in 1779 in handen van de familie Van Keverberg.

Kessel werd een ruïne

In november 1944 brachten de Duitsers, die vluchtten voor de opmars van de geallieerde troepen, het kasteel enorme schade toe door het laten ontploffen van door hen aangebrachte springladingen. De binnenmuren werden vernield en de na de ontploffing ontstane brand liet niets heel van het interieur. De zusters zagen geen kans om het kasteel te laten herbouwen en zo werd de burcht van Kessel een ruïne.

Archeologisch onderzoek

Onder leiding van de Heer Renaud heeft de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek een uitgebreid archeologisch onderzoek ingesteld, dat vele bijzonderheden opleverde. In 1954 kwam de ruïne van de burcht van Kessel in het bezit van de gemeente Kessel. Die liet, om verder verval te voorkomen, de burcht consolideren, daartoe mede in staat gesteld door subsidies van de overheid. In 1958 kon aan de grootscheepse consolidatie worden begonnen.

Schitterend uitzicht op de rivier

In de gebouwen op de voorburcht, die ook hoog boven de rivier de Maas zijn gelegen, is thans een restaurant gevestigd, vanwaar van een schitterend uitzicht op de rivier kan worden genoten.

Restauratie

Er waren al geruime tijd plannen om het kasteel Kessel te restaureren, plannen die in 2015 intussen zijn gerealiseerd door de Stichting Behoud Kasteel de Keverberg. Dat gebeurde wel op een eigentijdse manier, want de opzet was om de ruïne zichtbaar te laten blijven. Met moderne materialen werd het kasteel verbouwd, waardoor de Keverberg weer het silhouet kreeg van het kasteel van voor het bombardement. Er werd in de plannen zorgvuldig voor gezorgd, dat de ruïne zichtbaar blijft en 'onbeschadigd' weer te voorschijn zou kunnen komen, in geval de nieuwbouw zou worden verwijderd. Die eigentijdse materialen hebben er wel toe geleid dat er in de daken enorme glasvlakken zijn aangebracht en er werd ook veel glas gebruikt om een terras bij de ringmuur te realiseren. Het middeleeuwse aspect van de oude burcht wordt hier wel veel geweld aangedaan, maar het zal een goed onderkomen zijn voor de vergader-, trouw- en feestlocatie, die nu in kasteel Kessel wordt geëxploiteerd.

Ligging

De burcht van Kessel, die nu de Keverberg wordt genoemd, ligt in het centrum van Kessel aan de rivier de Maas. Kessel ligt tussen Venlo en Roermond, maar dan op de andere, de westelijke, oever van de Maas, iets bezijden de N273, de weg die al enkele eeuwen de Napoleonsbaan heet.

Metamorfose Burcht van Kessel

In de zomer van 2014 zijn de eerste werkzaamheden gestart voor een herbouw van de burcht van Kessel. Misschien is het woord herbouw niet helemaal correct, want er wordt een verdieping op de ruïne gezet.
Metamorfose Burcht van Kessel

PS

Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Hemmy H.C.C. Clevis, Kasteel Kessel, ANWB/NKS, 1980.

J.G.N. Renaud, De Keverberg oftewel de burcht van Kessel, in: Castellologica II (1988-1992).

M. Flokstra, Kastelen in het land van Kessel, Horst, z.j. (1991).

A.G. Schulte (red.), Ruines in Nederland, Zwolle/Zeist, 1997.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland
De burcht van Kessel Dossier

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.