Kasteel Tolhuis in Lobith

Tolheffing op de Rijn

Dat de Rijn niet bij Lobith in ons land komt, zoals we vroeger op school leerden, maar bij Spijk, weet nu wel haast iedereen. Maar de Rijn stroomde in vroeger jaren wel degelijk langs het plaatsje Lobith. In het begin van de veertiende eeuw was dit dan ook een mooie plaats om hier tol te heffen van de scheepvaart. En dat werd gedaan door de Gelderse hertog Reinald I, die toestemming had gekregen om hier een kasteel te bouwen.

Geschiedenis

Het eerste tolhuis aan de Rijn werd al eerder gebouwd in Oud-Lobith, maar door veranderingen in de loop van de Rijn werd dit grafelijke tolhuis al voor het jaar 1300 onbruikbaar, van daar dat er een betere plaats werd gezocht.
Het kasteel het Tolhuis heeft wel een bewogen geschiedenis gehad. In de tweede helft van de veertiende eeuw wisselde de eigendom van het Tolhuis enige malen tijdens de strijd tussen de Heekerens en Bronckhorsten, maar het Tolhuis bleef Gelders eigendom tot het jaar 1479. Toen maakten de Kleefsen zich meester van het kasteel.

Kleef

De Kleefsen bleven sindsdien niet alleen eigenaar van Lobith, maar van een veel groter gebied langs de Rijn in de richting Arnhem, tot zelfs in Huissen op de linkeroever van de Rijn en een deel van Arnhem-Zuid. In 1813 ontstond de Nederlandse staat, maar het Kleefse gebied werd pas door Pruisen, als rechtsopvolgers van de hertogen van Kleef, in 1816 aan Nederland overgedragen, nadat Nederland een verzoek daartoe had ingediend bij het Weense congres.

Schipperspoortje in Lobith

Kasteel van Lobith

Het kasteel van Lobith, het Tolhuis, was een groot complex, zoals uit opgravingen is gebleken. De burcht was rechthoekig met extra versterkingen in de vorm van rondelen. Het grote kasteel, dat in de loop der eeuwen in verval was geraakt, leed nog meer schade tijdens de Franse invallen van 1672, waarbij de grote toren sneuvelde. Intussen was ook de bedding van de Rijn weer gewijzigd; de bedding kwam wat zuidelijker te liggen en stroomt nu langs Tolkamer, ongeveer een kilometer zuidelijker dan de vroegere loop langs de Dorpsdijk van Lobith.

Schipperspoortje in Lobith

Restanten

Het kasteel heeft gestaan op het terrein, waar nu de R.K. Kerk H. Maria Onbevlekt Ontvangen staat, aan de zuidkant dus van Lobith, ten zuidoosten van de Markt. Op deze plaats zijn geen restanten meer bovengronds aanwezig. Wel is er nog een restant over in de vorm van een poortje, het Schipperspoortje. Dit is een straatje, verderop een pad, dat niet toegankelijk is voor gemotoriseerd verkeer. Het straatje loopt vanaf de Dorpsdijk ter hoogte van nr. 36, naar het zuiden. Het wordt veel gebruikt door fietsers van en naar Spijk.

Rijksmonument

Het bijzondere van dit poortje, nu een Rijksmonument, is, dat het met een deel van de aangrenzende gevel, vermoedelijk deel heeft uitgemaakt van een poortgebouw van het vroegere Tolhuis. In de muur zijn nog enkele nissen te zien, waarin de bewaker van de poort kaarsen kon plaatsen. Het vroeger imposante kasteel is nu verdwenen, maar een bijzondere zichtbare herinnering is toch overgebleven.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.