Kasteel De Wildenborch

Waar dichter Staring opgroeide

"Sikkels klinken, sikkels blinken, ruisend valt het graan..." Bereisde Roel heeft zeker niet in de Hoofdige Boer in Almen voor het venster gezeten toen hij twee grote honden met elkaar zag vechten, maar gelukkig zijn er nog herinneringen aan de dichter van deze versregels in Vorden en omgeving te vinden. Nederland verloochent echter zijn culturele erfgoed, waardoor de dichter Staring eigenlijk alleen nog maar bekend is bij de ouderen onder ons. En behalve dat A.C.W. Staring een groot dichter was heeft hij nog veel meer voor Vorden en meer speciaal voor de Wildenborch betekend. Maar dat is bij vrijwel niemand bekend en dat leeft nu al helemaal niet meer.

Dichter A.C.W. Staring

Anthony Christiaan Winand Staring werd geboren in Gendringen in 1767.Hij kreeg een uitstekende schoolopleiding, die hij vervolgde met universitaire studies in Harderwijk en Göttingen. Hij kreeg zo een gedegen landbouwkundige opleiding, die hij eminent heeft toegepast op het landgoed van zijn ouders. Hij voltooide als het ware het werk dat zijn vader op de Wildenborch was begonnen.

Roofridderslot

De Wildenborch heeft eeuwenlang bekend gekend gestaan als een roofridderslot. De eerste ridders, die hier woonden waren bepaald geen lekkere jongens. Ze lagen voortdurend overhoop met de landsheren van Gelre en hun latere opvolgers. Ze waren daartoe ook in een ideale positie, want de Wildenborch lag in een moerassig gebied, waar geen kanonnen naar toe gebracht konden worden om het slot behoorlijk te kunnen treffen. En met pure handkracht en wat musketten is het bijna nooit gelukt om het slot te veroveren.

Oudste vermelding Wildenborch

De oudste vermelding van de Wildenborch dateert van voor het jaar 1400. Dan is een Zweder Roodbaard in het bezit van het slot. Hij stamt waarschijnlijk uit het geslacht van Wisch, dat op Kasteel Wisch aan de Oude IJssel nabij het huidige Terborg resideerde. Zweder en zijn navolgers zaaiden onrust in de omgeving, die de burgers van de steden Zutphen en Deventer in actie bracht om het slot met de grond gelijk te maken. Maar ze slaagden er niet in. Pas in 1512 bezweek Joachim van Wisch na enkele, overigens vergeefse, belegeringen door Karel van Gelre voor de grote druk, die op hem werd uitgeoefend. Hij onderwierp zich aan de hertog, waarop deze een bezetting op het slot zette. Enkele jaren later kwam Joachim toch weer in opstand tegen de hertog, maar hij werd nu gedwongen om Gelderland te verlaten. Pas na de dood van Karel van Gelre in 1538 kon hij naar zijn kasteel terugkeren. Hij heeft er echter niet lang plezier van gehad, want in 1541 overleed hij als laatste telg uit het geslacht van Wisch, waardoor dit geslacht uitstierf. De Wildenborch kwam in handen van het geslacht Van Limburg-Stirum.

Tachtigjarige Oorlog

In de Tachtigjarige Oorlog ontstonden er echter steeds weer problemen met de bewoners van de Wildenborch, die dan weer Spaansgezind waren en dan weer voor de zaak van de Staatse troepen opkwamen. Omstreeks 1650 kwam de Wildenborch in handen van Maria Magdalena van Bentheim, die trouwde met Hendrik van Nassau-Siegen.

Bommenberend

De laatste maal dat kasteel de Wildenborch als verdedigbaar slot fungeerde was in 1665. De beruchte bisschop van Munster, Berend van Galen, die niet voor niets Bommenberend werd genoemd, slaagde er in het slot kortstondig te bezetten. Na deze bezetting raakt de Wildenborch in verval, al zal het kasteel bij eerdere belegeringen behoorlijke schaden hebben opgelopen.

Sterk vierkant kasteel

De Wildenborch was van oorsprong een zeer sterk, vierkant kasteel, dat in een dubbele omgrachting lag en van zware muren en torens was voorzien. Ook de toegangspoort was goed versterkt. Bovendien lag het gehele complex in een zeer moerassig gebied, waardoor het zeer moeilijk benaderbaar was. Een ideale positie voor een kasteel. Door alle schermutselingen in het verleden had het kasteel behoorlijk geleden, maar van tijd tot tijd werden wel herstellingen uitgevoerd. Na de tachtigjarige oorlog was de rol van kastelen echter wel uitgespeeld.

Openbare verkoop

Er ontstond een strijd om de erfenis, waarvan de Wildenborch deel uitmaakte. Ten slotte werd in 1757 het kasteel en de gebieden er om heen openbaar verkocht. Van het kasteel zal dan al niet veel meer over zijn geweest, want het wordt dan nog maar nauwelijks genoemd. Het goed komt in handen van de gebroeders Soiron, die het alleen maar gekocht hebben om de 5000 kapbare eiken, die op het landgoed stonden, te kunnen omhakken en verkopen. Daarna verkochten ze De Wildenborch aan kolonel Van Limburg Stirum. Deze zette zich in om het ontluisterde landgoed zo goed als mogelijk was te herstellen, maar bij zijn voortijdige dood was hij daar nog lang niet in geslaagd.

Familie Staring

De Wildenborch komt dan in handen van de familie Staring, die aan de restanten van het kasteel - alleen een oude poorttoren is nog over - een paar vleugels laat bouwen. Damiaan Hugo Staring overleed al een jaar na de aankoop, maar enkele jaren later kon zijn zoon zijn voorgenomen werk op de Wildenborch gaan voortzetten. Behalve met dichten hield hij zich intensief met het landgoed bezig en bracht daarvoor ook offers. Hij was het die de Veengoot heeft laten graven en voor een groot deel de kosten daarvoor voor zijn rekening heeft genomen. De Veengoot is een afwateringskanaal. Het kanaal vormt de verbinding van het landgoed naar de Berkel, waardoor het landgoed eindelijk behoorlijk kon worden ontwaterd en de moerassen op het landgoed verdwenen.

Latere uitbreidingen

Na de dood van de dichter Staring in 1840 kwam de Wildenborch weer in andere handen. Een kleinzoon van de dichter erfde het kasteel. Door ruiling van gronden slaagde hij er in ook enkele honderden hectare grond rond De Wildenborch "terug" te krijgen. Hij verbouwde de poorttoren en liet het huis met een serre uitbreiden. Enkele delen van de romantische verbouwing werden in latere tijden weer teruggerestaureerd.

Adolph Staring

In het begin van de twintigste eeuw wordt het landgoed weer verkocht in een openbare veiling, zodat de houtkappers weer hun vernietigend werk konden doen. Na verschillende eigenaren kwam de Wildenborch rond 1930 dan toch weer in handen van een Staring. Mr Adolph Staring, een bekende kunsthistoricus, maakte van de Wildenborch weer iets bijzonders. Tijdig voor zijn dood werd de Wildenborch in een stichting ingebracht, zodat het huis en directe omgeving voor de toekomst, hopelijk ongerept, bewaard kunnen worden.

Ligging kasteel de Wildenborch

Kasteel de Wildenborch ligt ongeveer halfweg, aan de rechterkant van de weg van Vorden naar Lochem en is vanaf de weg uitstekend te zien. Het huis is bewoond en daarom uiteraard niet te bezichtigen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Kasteel De Wildenborch komt ook voor in onze uitgave Kastelen in Nederland 7.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

F.M. Eliëns en J. Harenberg, Middeleeuwse kasten van Gelderland, Rijswijk, 1984.

Annet Tengbergen, De acht kastelen van Vorden, Zutphen, 1988.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.