Afsluitdijk

Afsluiting Zuiderzee

De afsluiting van de Zuiderzee door de aanleg van de Afsluitdijk, die de kop van Noord-Holland verbindt met het Friese Kornwerderzand, was één van de belangrijkste planologische veranderingen van Nederland in de twintigste eeuw. De kaart van Nederland kreeg na de aanleg van de negentig meter brede dijk een nieuw aanzien.

Veiligheid van Nederland

De aanleg van de Afsluitdijk betekende een belangrijke verbetering voor Nederland tegen het gevaar van het water. De Afsluitdijk sloot de vroegere Zuiderzee af van de Noordzee en was een van de belangrijkste onderdelen van de Zuiderzeewerken, die tevens tot doel hadden om de Zuiderzee in te polderen. Na de aanleg van de Afsluitdijk kreeg de Zuiderzee ook een nieuwe naam: IJsselmeer.

Zuiderzeeplan

Al jaren werd in Nederland gesproken over inpoldering van de Zuiderzee. Cornelis Lely was de eerste die met een plan kwam dat technisch haalbaar was. Het plan om de Zuiderzee af te sluiten en gedeeltelijk in te polderen werd in 1891 opgesteld door ingenieur Cornelis Lely. Deze belangrijke Nederlandse ingenieur heeft jarenlang gelobbyd om zijn plannen gerealiseerd te krijgen, want er waren veel tegenstanders: het leven zou volledig veranderen voor de vissers uit plaatsen als Volendam, Urk, Enkhuizen en Marken.
Er waren al in de achttiende eeuw vele plannen opgesteld, maar rond het begin van de negentiende eeuw bleek het plan van Cornelis Lely het meest aantrekkelijk te zijn. De tijd was er rijp voor na de Zuiderzeevloed van 1916 en het gebrek aan voedsel dat ontstond tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het plan van Cornelis Lely, die minister van Waterstaat was in het Kabinet-Cort van der Linden, werd in 1918 door de Tweede Kamer aangenomen. In de visie van Cornelis Lely was de beste verdediging tegen de zee een verkorting van de kustlijn. De honderden kilometers zeedijk rond de Zuiderzee werden door de aanleg van de Afsluitdijk verkort tot dertig kilometer. Deze principiële gedachte van Lely werd in de jaren vijftig van de twintigste eeuw ook gevolgd bij de ontwikkeling van het Deltaplan.
De open doorgang naar de Noordzee verdween door de aanleg van de Afsluitdijk en het water in het IJsselmeer veranderde van zout naar zoet. De belangrijkste redenen voor de inpoldering van de Zuiderzee waren: bescherming tegen stormvloeden, de vorming van een zoetwaterbassin en het verkrijgen van nieuwe landbouwgronden.

Aanleg Afsluitdijk

In 1927 werd met het prestigieuze project begonnen, dat ook in het buitenland grote indruk maakte. Na de aanleg van een proefpolder was de aanleg van de Afsluitdijk aan de beurt. Het werk vorderde gestaag. Het laatste gat van de dijk werd, met veel ceremonieel, op 28 mei 1932 gedicht, in tegenwoordigheid van Koningin Wilhelmina. Op de plaats waar het laatste gat werd gedicht staat nu het monument met het opschrift: 'Een volk dat leeft, bouwt aan zijn toekomst.'
De Afsluitdijk is meer dan dertig kilometer lang en loopt van Den Oever op het voormalige eiland Wieringen naar Kornwerderzand op het Friese vasteland. De Afsluitdijk is negentig meter breed. Het plan voorzag oorspronkelijk ook in de aanleg van een spoorlijn, maar dit plan werd geschrapt toen men inzag dat de auto de twintigste eeuw zou gaan beheersen. Hierdoor kon de weg op de afsluitdijk worden verbreed tot de snelweg die als E10 deel uitmaakt van het Europese wegennet.
De aanleg van de Afsluitdijk betekende een grote verbetering voor de veiligheid van Nederland. Het nut van deze aanpak en de inpoldering van het IJsselmeer werd bewezen tijdens de Watersnoodramp in 1953.

Cornelis Lely

De naam van ingenieur Cornelis Lely (1854-1929), die de voltooiing van de Afsluitdijk zelf niet meer heeft mogen meemaken, blijft aan de Afsluitdijk en de inpoldering verbonden, want zijn naam werd gegeven aan één van de belangrijkste gemalen, die heeft meegeholpen de Wieringermeer droog te malen, het Lely-gemaal te Medemblik, en aan de nieuw gestichte plaats Lelystad in de polder Oostelijk Flevoland.
In mei 2007 onthulde prins Willem-Alexander een standbeeld op de Afsluitdijk wegens het 75-jarige jubileum van de dijk. De kroonprins plaatste met hulp van een joystick het standbeeld van ingenieur Cornelis Lely virtueel op de sokkel. Met deze onthulling vierde Rijkswaterstaat op waardige en moderne wijze het 75-jarig jubileum van de sluiting van het laatste gat in de Afsluitdijk op 28 mei 1932.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Noord-Holland

Noord-Holland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.