Glazenmakersoproer in 1848

Rellen in Amsterdam

Een bijeenkomst van werklieden op de Dam in Amsterdam leidde op 24 maart 1848 tot een oproer dat de geschiedenis inging als het Glazenmakersoproer, omdat de relschoppers talloze ruiten ingooiden. De opstand in het revolutiejaar wordt nu gezien als een van de eerste opstanden van het proletariaat in Nederland.

Revolutiejaar

1848 was een onrustig jaar in Europa. Overal braken onlusten uit. Burgers die streefden naar een meer liberaal systeem of grondwet gingen de straat op. De rellen begonnen in Frankrijk, waar republikeinen en liberalen de hervorming van het kiesrecht eisten. Premier François Guizot moest op 23 februari 1848 aftreden. Een dag later abdiceerde burgerkoning Lodewijk Filips van Frankrijk ten gunste van zijn kleinzoon. Alphonse de Lamartine riep hierna de Tweede Franse Republiek af en Lodewijk Filips vluchtte naar Engeland.

Berlijn

In maart 1848 braken er onlusten uit in Berlijn. Deze opstand wordt de Maartrevolutie genoemd. Koning Frederik Willem IV van Pruisen deed vrijwel meteen concessies. Frederik Willem riep op 18 maart parlementsleden bijeen, die de grondwet moesten wijzigen en beloofde persvrijheid in te voeren en de Duitse Bond te hervormen. Toch kwam het in de Duitse hoofdstad tot straatgevechten, waarbij honderden doden vielen. De rellen in Berlijn hielden pas op, toen Willem Frederik het leger uit de stad liet vertrekken. De doden werden begraven op het Friedhof der Märzgefallenen.

Nederland

De door Karl Marx en Friedrich Engels gepropageerde revolutie van de arbeidersklasse kwam in Nederland niet echt van de grond. De arbeiders waren nog slecht georganiseerd. De bevolking van Amsterdam ging zwaar gebukt onder de gevolgen van de in 1843 uitgebroken economische crisis, die door mislukte oogsten en een aardappelziekte nog verergerde. Het aantal werklozen steeg en de honger nam toe, mede door hoge accijnzen op brood en vlees.

Ruiten aan diggelen

Op 24 maart 1848 verzamelde zich een grote menigte van ontevredenen op de Dam. De politie hield zich op de achtergrond. Carl Hancke trad naar voren en stelde voor een deputatie naar het stadhuis te sturen om de burgemeester om werk te vragen. Hancke werd uitgelachen. De betogers trokken de winkelstraten in, sloegen ruiten kapot en plunderden winkels. Later werden ook de ramen van de patriciërswoningen aan de Heren- en de Keizersgracht vernield.

Liberaal

Dankzij de rellen in Europa kreeg Nederland een nieuwe Grondwet. Koning Willem II was bang dat de grootschalige rellen naar Nederland zouden overslaan. Mogelijk was de brief van zijn dochter Sophie, die getrouwd was met de groothertog van Saksen-Weimar-Eisenach, beslissend voor de grote politieke draai van de koning. "In één nacht ben ik van zeer conservatief zeer liberaal geworden," zou koning Willem II hebben verzucht. Prinses Sophie beschreef in haar brief woedende volksmassa's en onlusten in Weimar.

Nieuwe Grondwet

Koning Willem II ontbood op 14 maart 1848 de voorzitter van de Tweede Kamer. Er kwam een commissie om snel een nieuwe Grondwet tot stand te brengen. Johan Rudolph Thorbecke (1798-1872), die eerder al sinds 1839 had geijverd voor een nieuwe Grondwet, kreeg de regie. In april 1848 kon een eerste voorstel voor de Grondwet al aan de koning worden overhandigd. Op 3 november werd een nieuwe Nederlandse Grondwet ingevoerd.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan geschiedenis van Amsterdam. Lees Amsterdam: Stadsgeschiedenis in 150 episoden als u uw bezoek aan Amsterdam wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van Amsterdam. Glazenmakersoproer in 1848 komt ook voor in onze uitgave Amsterdam: Stadsgeschiedenis in 150 episoden.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Vervolg uw reis door Amsterdam

Amsterdam Hoofdpagina
ABC van Amsterdam

Ruud van Capelleveen schrijft regelmatig een artikel over de rijke geschiedenis van de hoofdstad van Nederland. In dit e-book verzamelde hij 150 verhalen die zijn grote interesse en betrokkenheid tonen. Deze uitgave over Amsterdam bevat 150 episoden uit de rijke geschiedenis van Amsterdam aan de hand van interessante plaatsen en opmerkelijke verhalen. U kunt de geschiedenis van deze prachtige stad en zijn soms eigenwijze inwoners volgen vanaf de middeleeuwen tot in deze tijd.
Amsterdam


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.