Ab Klink voluit op het orgel

Gedoogsteun

De formatiepoging van een kabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV mislukte. Nadat een interne brief van Ab Klink uitlekte naar de media had Geert Wilders (PVV) op 3 september 2010 geen vertrouwen meer in het CDA. De tegenstanders van Wilders haalden opgelucht adem.

Formatie

De laatste week van de formatiepoging om een kabinet te smeden van de VVD en het CDA met gedoogsteun van de PVV was gedenkwaardig. Het was niet de meest glorieuze week van het CDA. Er ontstond verschil van inzicht tussen de onderhandelaars van het CDA, Maxime Verhagen en Ab Klink. Ab Klink schreef een brief aan fractievoorzitter Maxime Verhagen en partijleider Henk Bleker waarin hij een samenvatting gaf van zijn zorgen over de beoogde politieke samenwerking met de PVV. Deze aan de partijtop van het CDA gerichte brief lekte uit naar de NOS.
De fractie van het CDA trok zich voor beraad terug achter gesloten deuren. Naast Ab Klink bleken ook twee andere christen-democraten, Ad Koppejan en Kathleen Ferrier grote moeite te hebben met de gedoogsteun waarmee Geert Wilders gefaciliteerd zou worden.

Ideoloog

Ab Klink werd gezien als de man die binnen het CDA de partij-ideologie bewaakte. Na zijn studie sociologie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, was Ab Klink (1958, Stellendam) werkzaam bij het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA en bij het ministerie van Justitie. In 1991 promoveerde Ab Klink aan de universiteit in Leiden in de rechtsgeleerdheid met het proefschrift "Christen-democratie en overheid: de christen-democratische politieke filosofie en enige staats- en bestuursrechtelijke implicaties".
In 1999 werd Ab Klink directeur van het Wetenschappelijke Instituut van het CDA. Daarnaast zat hij vanaf 2003 voor het CDA in de Eerste Kamer. In de aanloop naar de verkiezingen van 2006 was hij secretaris van de programmacommissie van het CDA.
Op 27 februari 2007 werd Ab Klink beëdigd als minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het kabinet-Balkenende IV.

Brief

In zijn brief naar Maxime Verhagen en Henk Bleker voorzag Ab Klink dat Geert Wilders met "een volstrekt" en "totaal ander verhaal" zou komen bij de presentatie van het regeerakkoord. "Hij [Geert Wilders] raadde zijn collega's aan om op dat moment maar een andere kant op te kijken en voorspelde dat de hoofden van de coalitiepartners rood zouden kleuren. Een samenbindende visie zou echt niemand hoeven te verwachten."
In de volgende paragraaf beschreef hij hoe Wilders de media zou bespelen en voluit zou profiteren van zijn gedoogsteun: "Hij realiseerde zich dat dit een raar beeld zou opleveren, met stevige koppen in de vrijdag of zaterdagkranten. Een betoog zoals van de PVV mag worden verwacht, zou er volgen. Daarvan moest ieder zich maar bewust zijn. Zijn verhaal zou hij met net zoveel passie brengen als de andere partijen van de politieke samenwerking (VVD en CDA). Voluit zou hij gaan. Op zijn eigen manier. Op zijn PVV's. Voluit op het orgel. De bekende retoriek, zoals weergegeven in het verkiezingsprogramma, zal ons niet bespaard blijven, integendeel. De opmars van de PVV is dankzij het akkoord begonnen. De de-islamisering is aangebroken: hier en nu. Zoiets zal het wel worden, neem ik aan."
In zijn brief aan het CDA-bestuur ging Ab Klink uitgebreid in op de koppeling tussen de steun van de PVV voor de bezuinigingen van 18 miljard euro en een strenger asiel- en integratiebeleid. "Beleid kan niet én perspectief aan mensen bieden én tegelijkertijd aangrijpingspunt zijn om uit te sluiten. De inzet en uitgangspunten van het CDA en van de PVV zijn - zo is me allengs duidelijk geworden - te verschillend om verzoend te kunnen worden via een programmatisch regeerakkoord. De dieptelaag van de motieven doet ertoe in de politiek, omdat juist daar de legitimatie van het beleid wordt gevonden en overtuigingskracht naar de samenleving moet worden gerealiseerd."

Onderhandelingen gaan door

Na twee dagen van onderhandelingen besloot de fractie van het CDA tot hervatting van de onderhandelingen. Het verschil van mening over de wenselijkheid van samenwerking met de PVV werd doorgeschoven naar het CDA-congres, waar Ab Klink en de andere tegenstanders (o.a. Ruud Lubbers en Dries van Agt) de gelegenheid zouden krijgen om hun standpunten toe te lichten.
Onderhandelaar Ab Klink werd vervangen door Ank Bijleveld. Maxime Verhagen en Ank Bijleveld zaten op donderdag namens het CDA aan de onderhandelingstafel bij Ivo Opstelten. Het vertrouwen van de VVD en de PVV in het CDA had een flinke deuk opgelopen.

Principes

"Ik heb drie weken naast een onderhandelaar gezeten, die in één keer met een brief komt die zich tegen de PVV keerde. En niet alleen tegen ons, maar tegen het hele proces en zelfs tegen hun leider Maxime Verhagen. Dan is het niet raar dat bij ons het vertrouwen weg is. We hadden helaas gewoon heel veel twijfels of die 21 zetels wel zouden komen," concludeerde Geert Wilders tijdens de persconferentie waarin hij zijn besluit om de onderhandelingen te staken uitlegde.
Het principiële protest van Ab Klink tegen de ideologie van de PVV is begrijpelijk, maar kwam veel te laat. Hij trapte hard op zijn orgel, speelde de juiste akkoorden, maar de melodie kwam na de maat en klonk daardoor vals. Klink dacht een weekend na over zijn requiem en legde op maandag. 6 september 2010, zijn functie als Tweede Kamerlid neer. Ab Klink stelde dat er voor hem een onwerkbare situatie was ontstaan. Het vertrouwen, dat hij als basis zag voor zijn functioneren binnen de fractie, was verdwenen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Politiek

Politiek

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.