Engelbert Dollfuss (1892-1934)

Oostenrijkse bondskanselier

De Oostenrijkse politicus Engelbert Dollfuss werd in 1932 bondskanselier van Oostenrijk. Hij kreeg al snel te maken met het oprukkende nazisme en de wens van veel Oostenrijkers om het land aan te sluiten bij Duitsland. Dollfuss was tegen een dergelijke 'Anschluss'. In 1934 brak een burgeroorlog uit. Engelbert Dollfuss werd in juli 1934 tijdens een staatsgreep vermoord.

Opleiding

Engelbert Dollfuss was een boerenzoon uit Texing, een dorpje in het district Melk in Neder-Oostenrijk. Hij werd op 4 oktober 1892 geboren. Dollfuss studeerde rechten in Wenen en Berlijn. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vocht hij in het Oostenrijk-Hongaars leger aan het front met Italië.

Christelijk-sociale politiek

Na de oorlog werd hij actief in de Christelijk-Sociale Partij. Daarnaast stichtte hij een boerenbond. Dollfuss werd in 1931 minister van Landbouw. Dollfuss werd politiek gesteund door de Christelijke Landbouwbond en de Heimwehr-beweging. In mei 1932 werd hij bondskanselier van Oostenrijk. Engelbert Dollfuss spande zich zeer in om op een christelijk-sociale wijze te regeren. Hierbij diende hij af te rekenen met het marxisme en het nationaalsocialisme. Hij was tegen Duitsland en de Anschluss-politiek gekant. Hij wilde niet dat Oostenrijk zijn christelijke ziel en zaligheid verkocht aan Duitsland, want daar was Adolf Hitler aan de macht gekomen.

Verzet tegen nazisme

Engelbert Dollfuss verzette zich tot het uiterste tegen het oprukkende nazisme. Hij liet in 1933 het parlement ontbinden en verbood alle politieke partijen. Alleen het hem goed gezinde 'Vaterländische Front' mocht haar activiteiten voortzetten. Dollfuss regeerde door met noodverordeningen. Na de machtsovername door Adolf Hitler in Duitsland in 1933 bond hij de strijd aan met de nationaalsocialisten en de sociaaldemocraten. In februari 1934 liet Engelbert Dollfuss een opstand van sociaaldemocratische arbeiders in Linz en Wenen bloedig neerslaan. Een maand later sloot Dollfuss een verdrag, de 'Protocollen van Rome', met Italië en Hongarije. Deze landen beloofden hem steun in zijn strijd.

Burgeroorlog

Geholpen door paramilitaire groepen viel het Oostenrijkse leger in februari 1934 de Weense arbeiderswijk aan om het socialisme aldaar te breken. Dit leidde tot een korte hevige burgeroorlog. Hierbij werden de steunpunten van de nationalisten en de aanhangers van de Duitse NSDAP overal in het land aangevallen. Een groot aantal nationalisten werd opgepakt en opgesloten in politieke gevangenissen. Dollfuss voerde op 1 mei 1934 nog een nieuwe grondwet in. Voortaan was alleen nog de overkoepelende massaorganisatie Vaderlands Front toegestaan.

Aanslag

Onder leiding van Anton Rintelen (1876-1946) pleegden de nationaalsocialisten op 25 juli 1934 een staatsgreep. SA-eenheden drongen het regeringspaleis binnen en schoten Engelbert Dollfuss neer. Hij overleed korte tijd later aan zijn verwondingen. Tijdens de schermutselingen die volgde werden ook enkele coupplegers neergeschoten door pro-Dollfusstroepen. De staatsgreep mislukte, mede door de slechte communicatie tussen de coupplegers.

Anschluss

Dollfuss werd als premier opgevolgd door Kurt Schuschnigg (1897-1977). Schuschnigg werd in 1936 tevens minister van Oorlog en Binnenlandse Zaken. In 1937 kreeg de Anschlussgedachte in Oostenrijk steeds meer aanhangers. Schuschnigg en zijn minister van Buitenlandse Zaken Guido Schmidt werden in 1938 naar Hitlers buitenverblijf op de Obersalzberg in Berchtesgaden ontboden, waar Hitler een Anschluss eiste. De Oostenrijkers deden echter slechts enkele kleine concessies. Zij wilden een stemming houden om het plan van Hitler aan het volk voor te leggen. Vervolgens eiste Hitler dat hij de macht zou overdragen aan Arthur Seyss-Inquart. Kurt Schuschnigg trad op 11 maart 1938 af. Hitler stuurde korte tijd later het leger naar Oostenrijk om de Anschluss te realiseren.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Politiek

Politiek

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.