Keizer Karel V (1500-1558)

Keizer en heer over de Nederlandse gewesten

Karel V was de zoon van Filips de Schone en Johanna de Waanzinnige. Hij groeide uit tot één van de grootste heersers van zijn tijd. Tot zijn rijk behoorden naast Spanje, Oostenrijk, Hongarije en Bohemen ook de Nederlanden. Voor de Nederlandse gewesten was Karel vooral belangrijk, omdat hij deze provincies wist te binden. Ook nam hij belangrijke maatregelen op het gebied van rechtspraak en belastingen.

Familie

Karel werd op 24 februari 1500 geboren in het Prinsenhof in Gent. Hij werd gedoopt in de Sint-Janskerk, de huidige Sint-Baafskathedraal. Zijn vader overleed in 1506. Johanna kon zijn dood niet verwerken, werd al snel 'de waanzinnige' genoemd en werd opgesloten in het kasteel van Tordesillas. Karel heeft Johanna daar enkele keren bezocht.

Opvoeding

Karel kreeg zijn opvoeding vanaf 1507 aan het hof van zijn tante Margaretha van Oostenrijk (1480-1530). Zijn belangrijkste leermeesters waren Willem II van Croy (1458-1521) en Adriaan van Utrecht, de latere paus Adrianus VI (1459-1523). Grootkanselier Jean le Sauvage (1455-1518) leerde hem de beginselen van politiek en bestuur. Karel had niet veel belangstelling voor de humanistische idealen. Zijn voorkeur ging uit naar zwaardvechten en de jacht.

Habsburgse Nederlanden

Na het overlijden van Filips de Schone in 1506 vielen alle heerlijkheden die later de Habsburgse Nederlanden werden genoemd toe aan Karel. Karel was echter minderjarig. Het regentschap werd waargenomen door zijn grootvader Maximiliaan van Oostenrijk. Maximiliaan benoemde zijn dochter Margaretha van Oostenrijk tot landvoogdes van de Bourgondische Nederlanden. Karel werd op 5 januari 1515 in het Paleis op de Koudenberg in Brussel door de Staten-Generaal meerderjarig verklaard. Karel begon aan een rondreis door zijn rijk. In de belangrijkste steden van zijn rijk vond een Blijde intrede plaats, waarbij hij werd onthaald door de bevolking en zijn macht werd bevestigd.

Keizer

Na het overlijden van Maximiliaan kwam het keizerschap in beeld. Door smeergeld te betalen aan keurvorsten slaagde hij in zijn opzet om tot keizer te worden gekroond, waardoor zijn macht in West-Europa verder werd versterkt. Karel werd op 23 oktober 1520 tot keizer gekroond in de Kathedraal van Aken. "Er zijn historische persoonlijkheden met een bovenmenselijke scheppingskracht, die uit eigen elementaire energie bouwen en zo de wetten van denken en handelen voor eeuwen voorschrijven. Zo iemand was Karel V niet," schreef Karl Brandi in zijn biografie over het leven van de keizer die een groot deel van West-Europa beheerste.

Isabella van Portugal

Karel V trad op 10 maart 1526 in Sevilla in het huwelijk met Isabella van Portugal (1503-1539). Karel en Isabella kregen één zoon, Filips II, en twee dochters, Maria en Johanna. Johanna (1535-1573) zou in het huwelijk treden met Johan van Portugal (1537-1554). Maria (1528-1603) trouwde met haar neef Maximiliaan. Karel V was ook bekend en berucht om zijn amoureuze escapades. Deze vrouwen schonken hem ook kinderen. Minnares Johanna van der Gheynst schonk het leven aan de latere landvoogdes Margaretha van Parma (1522-1856). De Spaanse legerleider en landvoogd van de Nederlanden Juan van Oostenrijk was een zoon van Karel V en Barbara Blomberg.

Belangrijke bestuurder

Voor de Nederlandse gewesten wordt Karel vooral belangrijk geacht, omdat hij deze provincies wist te binden. Ook nam hij belangrijke maatregelen op het gebied van rechtspraak en de inning en vaststelling van belastingen. Om zijn rijk beter te kunnen besturen, stelde Karel het systeem van landvoogden of regenten in. Hierdoor vond een verschuiving plaats van de macht. In plaats van centrale aansturing, kregen de gebieden meer macht, zodat beter ingespeeld kon worden op plaatselijke gevoelens en behoeften. Om te zorgen dat de macht hem niet ontglipte, stelde hij vertrouwde familieleden aan. Zo werd Spanje bestuurd door zijn echtgenote Isabella en was zijn zuster Maria van Hongarije (1505-1558) landvoogdes in de Nederlanden.

Reformatie

Karel V had grote moeite met de reformatie en bestreed anders-gelovigen. Aan het eind van zijn leven verliet hij Brussel. Uitgeput deed hij op 25 oktober 1555 in het Paleis op de Koudenberg in Brussel troonsafstand. Karel vestigde zich in het roomse Spanje waar hij op 21 september 1558 in Cuacos de Yuste stierf. Hij werd als koning van Spanje en heer der Nederlanden opgevolgd door Filips II. Karel werd in Oostenrijk opgevolgd door Ferdinand I. Ferdinand werd ook als opvolger verkozen als Rooms-Duits koning en keizer.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan royalty en koninklijke huizen. Lees Koninklijke Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van de belangrijkste koninklijke huizen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer informatie over royalty

Hoofdpagina Royalty

In deze bundel is een eerste selectie opgenomen van de artikelen die Ruud van Capelleveen over het Koninklijk Huis schreef. Voor deze uitgave werden de meeste artikelen herschreven, geactualiseerd en aangevuld. Door deze wijzigingen blijven de artikelen interessant; nu en later.
Koninklijke geschiedenis


In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.