Paus Adrianus VI in Goedereede

Nederlandse paus

Voor de Catharinakerk in het stadje Goedereede op het eiland Goeree-Overflakkee in Zuid-Holland staat een beeld van paus Adrianus VI, de enige Nederlander, die ooit hoofd van de rooms-katholieke kerk is geweest.

Beeld van paus Adrianus VI

Op 17 december 2015 werd in Utrecht door de burgemeester van die stad een drie meter hoog beeld onthuld van paus Adrianus VI, de enige Nederlander, die ooit hoofd van de rooms-katholieke kerk is geweest. Dat was overigens een tijd geleden en zijn ambtstermijn heeft niet lang geduurd. Het bronzen beeld staat naast het Paushuize op de Pausdam in de binnenstad van Utrecht. Het beeld werd gemaakt door de beeldhouwer Anno Dijkstra. Het was een initiatief van het 75-jarig oude Prins Bernhard Cultuurfonds in samenwerking met de Vereniging Oud-Utrecht. In de media werd er de nodige aandacht aan gegeven.

Goedereede

Heel merkwaardig is het dan, dat er met geen woord wordt gerept over het al vele jaren bestaande, wat bescheidener beeld van deze paus, dat staat voor de Catharinakerk in het stadje Goedereede op het eiland Goeree-Overflakkee in Zuid-Holland, waar Adrianus enkele jaren pastoor is geweest. In het oude patriciershuis is nu een hotel-restaurant gevestigd, waar een van de kamers, de Pauskamer wordt genoemd; dit huis was destijds de ambtswoning van de pastoor, naar men zegt, maar het hotel maakt er geen reclame mee...

Utrecht

De latere paus Adrianus werd geboren als Adriaan Floriszoon Boeyens in Utrecht in het jaar 1459. Hij begon zijn studie in Zwolle aan de Latijnse School, waarna hij in 1476 ging studeren aan de Universiteit van Leuven, waar hij in 1491 de doctorstitel in de theologie verwierf. In 1490 werd hij tot priester gewijd. Hij vervulde daarna vele functies. Onder meer werd hij pastoor extra locum (dat betekent dat hij er niet woonde) in Goedereede en enkele andere plaatsen in Zuid-Holland.

Karel V

Hij maakte naam door zijn stichtelijke en vrome levensstijl. Om die redenen werd hij in 1507 benoemd tot opvoeder en een van de leermeesters van de latere keizer Karel V, die in 1515 vorst van de meeste Nederlandse gewesten werd en aan wiens hof ook Willem van Oranje later zijn opvoeding kreeg.
In 1515 stuurde hij Adriaan Boeyens naar Spanje op een diplomatieke missie voor onderhandelingen met Ferdinand II van Arragon, die kennelijk tot genoegen van Karel werden uitgevoerd. Zijn erfenis zou aan Karel toevallen en dat gebeurde dan ook in 1516. Sinds dat jaar leidde Boeyens namens Karel I de regering van Spanje, waarbij hij tot 1517 werd gesteund door kardinaal F. Ximenes. In 1516 was Boeyens bisschop van Tortosa geworden en in 1517 werd hij het hoofd van de Spaanse inquisitie voor Arragon en Navarra; in 1518 ook voor Castilië en Léon.

Paushuize

Mede op voorspraak van Karel werd Adrianus door paus Leo X op 1 juli 1517 tot kardinaal benoemd. Boeyens liet in die tijd in Utrecht een huis bouwen, het huidige Paushuize, waar hij zijn levensavond hoopte te kunnen doorbrengen. Maar dat zou er nooit van komen.

Paus

Op 1 december 1521 overleed Paus Leo X plotseling. Dit overlijden veroorzaakte een enorme verwarring in het Italië van die dagen, vooral omdat de pauselijke schatkist leeg bleek te zijn. Het kwam tot een splitsing in de opstelling van der kardinalen; er ontstonden twee kampen, waardoor de angst voor een schisma in de kerk ontstond. Als een soort compromis werd ten slotte in de elfde stemronde de vrome kardinaal Boeyens tot paus gekozen, hoewel velen nog nooit van hem gehoord hadden. Door allerlei voorbereidingen en politieke ontwikkelingen scheepte hij zich pas veel later in Spanje, waar hij nog steeds als regent werkzaam was, in om naar Rome te gaan.

Rome

Op 28 augustus 1522 ging paus Adrianus VI aan wal te Ostia. Op de zondag er na, zondag 31 augustus, vond in de basiliek zijn kroning plaats. Er bleken tijdens zijn pontificaat meer tegenstanders dan medestanders te zijn. De nieuwe paus kreeg het daarom niet gemakkelijk. Hij werd een strenge paus, die in Rome de grootste soberheid betrachtte. Hij zag het als zijn voornaamste taak om de Reformatie tegen te houden, de rooms-katholieke kerk te hervormen en een vereniging van christelijke machten te vormen tegen de aanvallen van buiten het christelijke gebied.

Overlijden

Op 5 augustus 1523 werd de paus ernstig ziek. Een maand later verscheen hij voor het laatst in het openbaar en op 14 september 1523 overleed hij. Zijn pontificaat heeft slechts een jaar en twee weken mogen duren. Er ontstonden al snel geruchten dat hij wellicht vergiftigd zou zijn, maar zekerheid daarover is er nooit gekomen.

Twee beelden

Nu ook in Utrecht een beeld is onthuld van de enige Nederlander die ooit paus is geworden, kent ons land nu dus twee beelden van hem: een meer dan levensgroot beeld in Utrecht en een bescheiden beeld in Goedereede.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Zuid-Holland

Zuid-Holland

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.